Þegar fólk kemst á efri ár að ég tala nú ekki um á eftirlauna aldurinn beinist hugurinn óhjákvæmilega að þremur tímabilum FORTÍÐ, NúTÍÐ og FRAMTÍÐ.Og oft er það þannig að það fyrstnefnda nær á manni oft góðum tökum Einhvernveginn muna margir mest hvað gerðist á því tímabili Þó ég sjálfur eigi aðeins stopular minningar frá þessu litla skipi SElfOSS I Annað en þegar það kom í Borgarnes flykktust margir þorpsbúar um borð til að hitta einn af "sonum" þorpsins Sigurð Backmann sem þar sigldi sem háseti.Eftir að hafa sjálfur komið þangað á kaupskipi er ég ekki viss um að ættrækni eða gamall vinskapur hafið rekið menn í þennan hitting(þótt Siggi hafi verið ættstór og vinamargur) fremur löngun í vissan vökva sem þá var bannaður allavega sterkari gerðir af honum.Er þegar maður hugsar til stríðsáranna og orustunnar á N-Atlantshafi getur maður ekki annað er hrifist af þeim mönnum sem sigldu þessu litla skipi þunnglestuðu í stórviðrum á fg svæði. og maður hreinlega undrast seigluna í þvi en það varð 42 ára gamallt 

                                                                                                                                                    Úr mínum fórum © ókunnur 

Skipið var smíðað í Porsgrunds MV í Porsgrund Noregi 1914 sem Villemoes Fáninn var danskur; Skipið mældist: 627.0 ts 775.0 dwt. Loa:61.60 m brd:9.80 m.Aðalvél 550 hö gufuvél Ganghraði 9.9 sml Íslenska landstjórnin kaupir skipið 1917 En Eimskipafélag Íslands sá um útgerð skipsins 1928 kaupir félagið svo skipið og og gefur því nafnið Selfoss, Það var selt til niðurrifs og rifið í Ghent Belgíu 1956

WILLEMOES

                                                                                                                    ©Handels- og Søfartsmuseets dk

Árni Riis (1882-1960) Sigldi skipinu heim í byrjun

Júlíus Júníusson (1877-1973) var með skipið 1918-1921

Ingvar Þorsteinsson skipstjóri (1875-1949) Var með skipið 1921-1922

Pétur Björnsson (1887-1978) var með skipið 1922-1928

Það er svo 1928 að Eimskipafélag Íslands kaupir skipið og gefur því nafnið SELFOSS Ásgeir Jónasson (1884-1946) var fyrsti skipstjórinn á skipinu hjá Eimskipafélagi Íslands og var með það 1928-1941

                                                                                         Mynd úr gömlum ritum um E.Í © óþekktu

Eins og fyrr sagði kenndi Churchill honum jafnvel um  hve orustan um Atlandshafið drægist mikið á langinn Hann er sennilega eina íslenska kaupskipið sem hefur raskað ró ráðamanna annara landa.Hann bar ýmis gælunöfn t.d. "Selló" "Selurinn " og jafnvel "blessaður svanurinn"Siglingar íslenskra sjómanna í seinni heimstyrjöldinni og sú fórnfýsi sem þeir sýndu mega ekki gleymast Og þar finnst mér eiginlega  fremstur meðal jafninga þetta litla skip Es Selfoss, Skipið sigldi báðar heimstyrjaldirnar án mikilla áfalla, "Selurinn" þótti nú engin gangstroka. Lullaði svona 7- 9  kannske 10 mílur í góðu rensli. Selfoss "skutlaðist"  tvær ferðir til USA og tvær til Canada 1941.Hann sullaðist þetta í rólegheitum, Sama hvort Churchill væri eitthvað að rifa sig

SELFOSS


                                                                                                                                        Mynd úr mínum fórum © Ókunnur 

Sigling SELFOSS í "skipalestinni" SC-122 í mars 1943 var lengi í minnum höfð Þátttaka hans í þessari lest átti sér  töluverðan aðdraganda Á þessum tímum þegar rými kaupskipa var dýrmætt var venja að hlaða skipin vel en eftirlit með hleðslumerkjum lítið sem ekkert. SELFOSS var hlaðinn timbri.Og var hátt staflað á dekkið. "Selurinn" var því mjög þungur á sér þegar hann lagði af stað frá Halifax heimleiðis í annari skipalest hálfum mánuði áður Ekki hafði lestin farið langt þegar brast á vitlaust veður.Og allt lagðist á eitt. Kolin sem skipið hafði fengið voru léleg og reyndust nú algert rusl sem illa logaði í

SELFOSS


                                                                                                       Mynd úr mínum fórum © Ókunnur 

Og ekki hraðaði það ferð skipsins Önnur skip týndust í burtu og var Selurinn orðinn einn. Ísing hafði hlaðist á dekklestina svo skipið lagðist á stb síðuna.Strax og veður fór að ganga niður fóru allir skipverjar út að berja ís af skipinu.Augljóst var að um áframhaldandi ferðalag var ekki um að ræða Svo skipinu var snúið við til Halifax. Næstu daga unnu skipverjar við að berja ís af skipinu.Timbrið á dekkinu hafði blotnað og þyngst það mikið að ekki var unnt að koma skipinu á réttan kjöl Helmingurinn af dekklestinni var því losaður Að því loknu var þungi farmsins sá sami og í upphafi.Þetta tafði SELFOSS um hálfan mánuð en nú var ekkert að vanbúnaði fyrir skipið að taka þátt í næstu lest sem var SC-122. Hann seig því af stað á ný með sinni þekktu varkárni.Á ýmsu gekk í siglingu þessarar lestar sem of langt er að rekja hér. SELFOSS hafði seiglast svona nokkurn veginn með skipalestinni til að byrja með.

Hérna sést sigling SC-122 og svo sólósigling SELFOSS til Íslands í mars 1943


                                                                                                                          Kortið er fengið úr bókinni "Í skotlínu" með leyfi
Oft var hrópað húrra fyrir skipinu á morgnana ,því á kvöldin var hann langsíðastur í lestinni.En þegar birti á morgnana var hann orðin alfremstur Hann sullaðist alltaf sínar 7-8 sjml en lestin hægðist á sér á nóttina. 17 mars var komið vitlaust veður aftur og fór dekklestin þá að aflagast aftur Þá var skipinu beitt "uppí" og andæfði það svo upp í veðrið. Þegar veðrinu slotaði var skipalestin horfin sjónum þeirra SELFOSS, manna.Tveim dögum seinna hittu þeir breska korvettu sem ráðlagði þeim þeim að hætta að leita að lestinni og sigla burt af þessu svæði. Og var nú stefnan tekin á Reykjanes einskipa. Sex dögum seinna komst svo skipið klakklaust til Reykjavík Eftir 1000 sml siglingu í gegn um eitt mesta kafbátasvæði á N-Atlantshafi í WW2

Þessi mynd er úr grein Gissurar

Hér má lesa um eina ferð skipsins í WW2 skrifuð af vel ritfærum manni.Gissuri ó Erlingsyni sem var loftskeytamaður þessa ferð Einnig gerir Jón Steingrímsson fv skipstj skipinu góð skil í bók sinni "Kolakláfar og Kafbátar" Við samningu á þessari færslu er stuðs við bók Huldu Sigurborgu Sigtryggsdóttir "Í skotlínu" (1992)  Bók sem allir íslenskir sjómenn ættu að ná sér í og lesa Og  einhvern tíma heyrði ég að Gullfoss hafi mætt "blessuðum svaninum" tvisvar á útleið Þ.e.a.s Gullfoss þá á leið til Kaupmannahöfn mætti honum í Skagerak. Sigldi hann svo uppi á heimleið og mætti honum aftur á N-Atlantshafinu.Eitt af síðustu frægðarverkum hans var svo þegar hann dró svo "bróðir"sinn Lagarfoss I til hafnar í Frederikshavn í mars 1949 þegar Lagarfoss var að syngja sinn svanasöng með brotinn skrúfuöxul

Við samningu á þessari færslu er stuðs við bók Huldu Sigurborgu Sigtryggsdóttir "Í skotlínu" (1992) Hef ég stuðs mikið við þá bók í samningu á færslum síðustu daga Bók sem allir íslenskir sjómenn ættu að ná sér í og lesa

SELFOSS

                                                                                                                                       Úr mínum fórum © Ókunnur 

Ásgeir Jónasson (1884-1946) var sem sagt fyrsti skipstjórinn á skipinu hjá Eimskipafélagi Íslands og var með það 1928-1941

Með Jóhann Steinsson(1887-1966) sennilega sem yfirvélstjóra

Næsti skipstjóri á Selfossi var Sigmundur Sigmundsson (1890-1979) sem var með skipið 1941-1948

Egill Þorgilsson (1895-1980) var yfirstm á skipinu á árunum 1930-1948 og gengdi oft skipstjórn á því á þeim árum Og var skipstjóri á því fræga ferð 1943

Eftir Stríð voru það þessir menn

Eymundur Magnússon (1893-1977) svo 1948-1952

Sigurður Jónsson (1899-1963) frá 1952-1956

Þessir menn sigldu skipinu í WW 2 ásamt sínum dugmiklu áhöfnum. Þessum mönnum og öllum þeim sem tóku þátt í þess tíma siglingum farmönnum sem og fiskimönnum megum við íslendingum aldrei gleyma. Og minnast þeirra ávallt með mikilli virðingu

Hér má lesa skemmtilega grein eftir Harald Ólafsson fv skipstjóra sem var yfirstm á skipinu um tíma
Hér má lesa um fyrstu árin í íslenskri eigu

SELFOSS á Dalvík