10.01.2018 14:03

Snæfell I

Eigum við að halla okkur aðeins að fyrstu skipaútgerð Samvinnumann þ.e.a.s Útgerparfélag KEA á Akureyri Sem mætti kannske telja undanfara Skipadeildar SÍS Einar fyrstu heimildir um skipið Kongshaug seinna Snæfell á Íslandi meira  hér Svo  fór allt vel Og hér fjallar LLOYDS Register  um skipið
Saga skipsins

Þann 18 desember 1916 lagði lítið flutningaskip THYRA af stað frá Cardiff áleiðis til Oporto Farmurinn var kol. Ferðin gekk snuðrulaust þar til að skipið var statt á 44°38´0 N og 008°45´0 V um hádegi þ 22 des. Þá heyrðu skipverjar skotdrunu og sáu skot falla i sjóinn. stb megin við skipið Á sama augnabliki sáu skipbverjar kafbátinn U70 komin úr djúpinu  bb megin. Höfðu kafbátamenn híft upp merkjaflöggin T.A.F. (sýnið skipsskjöl) Lét skipstjórinn róa með sig yfir að kafbátnum og afhenti  Otto Wünsch foringa bátsins þau


Otto Wünsch foringi U70

Foringinnn gerði skipstjóranum strax ljóst að hann hefði ekki í hyggju að sökkva skipinu. En bað skipstjóra um lista yfir farm,birgðir af olíu og vistum skipsins Síðan tjáði foringinn skipstjóranum að hann hefi hertekið skipið sem fylgdarskip Síðan voru fimm sjóliðar settir um borð í norska skipið. Voru þeir að sjálfsögðu vel vopnaðir auk þess að þeir höfú með sprengiefni til að sprengja skipið í loft upp kæmi eitthvað fyrir kafbátinn Síðan var siglt og sáu þýsku sjóliðarnir um siglingu skipsins. Einu skipi var sökkt meðan á "herkvínni" stóð og sjö manna áhöfn þess tekin um borð í THYRU. 30 des var skipinu siglt inn til Carino á Spáni Skipshöfnin og skipbrotsmennirnir settir þar í land. En sjóliðarnir sigldu skipinu út úr höfninni með þá ætlun að sökkva því. Í stuttu máli misstókst það og um síðir komst það í hendur eigenda sinna aftur.Strax á eftir er skipið seldt innanlands í Norgegi og fær nafnið KONGSHAUG

Kafbátur sömu gerðar og U70

Var skipið oft eftir þetta notað til Íslandssiglinga. Svo er það  laugardaginn 28 október 1934 þá slitnaði skipið uppaf legunni og rak upp  í Skútufjöru í Siglufirði. Þetta skeði í ofsaveðri sem skall á aðfaranótt föstudags. Skipið var lestað 6000 tunnum af svokallaðri matjesíld og tilbúið til siglingar þegar veðrið skall á en farmurinn átti að fara til Gdynia í Póllandi. Menn voru í fyrstu vissir um að skipið næðist ekki út. En viti menn skipshöfninni tókst það þ 4 nóv. Þeir réru með akkerin út frá skipinu og hífðu svo í þau og losuðu skipið þannig. Það var sterkt í þessum gömlu skipum. Þó ekki sé hægt að tala um stórgrýtta fjöru er grjót í henni  En botn skipsins hafði nú skemst og síður beyglast. Ketillinn hefir lyfst upp um 11 cm. og leiðslur sprungið. Skipið var svo dregið til Akureurar og því lagt þar við bryggu og síldinni skipað upp óskemmdri. Félag með KEA í broddi fylkingar keyptu svo skipið og skírðu Snæfell Og í byrjun mars 1935 sigldi það til Noregs til viðgerðar og í apríl hóf það vöruflutninga til og frá landinu.


                                                                                                                                                       Mynd úr mínum fórum © óþekktur

Ekki voru ævintýrin búin að yfirgefa þetta litla skip því 8 apríl 1940 var skipið statt í Kristanssand og vöknuðu skipverjar á Snæfelli  við geysilega skothríð  Áttu menn sér einskis ills von, og viss ekki hvaðan á sig stóð veðrið.Þannig segist einum skipverja Guðjóni Guðbjörnssyni fyrsta stýrimanni frá atburðinum í viðtali við Morgunblaðið eftir að skipshöfnin var komin heim í okt sama ár.:"Þannig hagar til, að strandvirki er fyrir utan höfnina, Oddeyraryirki kallað. Er við gátum áttað okkur á því, hvað um var að vera, sáum við, að úti fyrir Oddeyraryirki voru mörg herskip og skutu á virkið. En höfnin og aðalbærinn var í sömu skotlínu að heita mátti frá skipunum og að virkinu. Svo fallbyssuskothríðin dundi yfir höfnina og bæinn. Seinna fréttum við að 17 þýsk skip hefðu verið þar úti fyrir.


                                                                                                                                                    Mynd úr mínum fórum © óþekktur

Tveim herskipum söktu Norðmenn. Og í einu herflutningaskipi kviknaði. Stóð það í báli allan daginn og næstu nótt. Við héldum kyrru fyrir í skipinu til kl. 6 um morguninn. En þá sáum við þann kost vænstan að flýja þaðan í land. Þrír skipverjanna urðu síðbúnastir. Beið ég eftir þeim, til þess að verða síðastur frá borði. Er við hurfum frá skipinu, voru hinir farnir á undan okkur. Höfðu þeir leitað  sér skjóls fyrir skothríðinni í klettum fyrir vestan höfnina. En þegar við komum upp úr skipinu, var þétt skothríð milli okkar og kletta þessara, og því sama sem að fara í opinn dauðann fyrir okkur að halda í þá átt. Rétt um leið og við vorum að stíga af landgöngubrúnni kom svo hár hvellur frá skipinu, að líkast var sem skipið hefði splundrast. Er við litum til baka, var afturhluti skipsins á kafi í svörtu reykskýi. Ég ætlaði með félögum mínum að leita skjóls í kornvöruskemmum, sem þarna voru nálægt.

Gísli Eyland fyrsti og eini íslenski skipstjóri á Snæfelli

Óvíst um yfirvélstjóra

Voru skemmurnar tvær og sund á milli þeirra. Hlupum við upp í sundið. En þegar þangað kom lenti sprengja á þakið á annari skemmunni og hrundu um okkur glerbrotin og flísarnar af þökunum. En sprengjubrot lenti fram hjá öxlinni á einum félaga mínum og fletti af honum fötunum, svo skein í bera öxlina, en manninn sakaði ekki.Skelfing hafði gripið alla bæjarbúa Urðum við sjónarvottur að þvi, að fólkið þeysti út úr borginni í skothríðinni og notaði allskonar farartæki. Það þyrptist jafnvel á opna timburvagna, sem voru á járnbrautarteinunum og fór á þeim út úr bænum.Við héldumst við innan um kornvörurnar í annari skemmunni  þangað til kl. 8 um morguninn. Þá slotaði skothríðinni. Þá hafði varðliðið í Oddeyrarvíginu gefist upp. Heyrðum við síðar, að það hefði fengið fyrirskipun um það frá Osló. Voru hermennirnir þar afvopnaðjr, en þeim síðan sleppt. 

Guðjón Guðbjörnsson fyrsti stm á Snæfelli


Áður en svo langt var komið var skotfærabúr virkisins sprengt í loft upþ, Gaus upp svo mikill eldur, að strókurinn stóð upp á miðjan himin. Er víð  áræddum að fara úr skjóli, var ófögur sjón að litast um í bænum. í löngum götum var enginn gluggi heill. Og sum húsin, sem höfðu orðið fyrir fallbyssuskotum, voru ekki annað en spýtnabrak. Eldar komu upp víða í borginni og þusti slökkviliðið um alt, en fékk litla rönd við reist. Fjöldi fólks ungir og gamlir biðu bana, og enn fleiri særðust í skothríðinni þennan morgun. Er við komum úr pakkhúsinu fórum við fyrst niður á hafnarbakka til þess að svipast eftir Snæfelli. Við gátum eins vel búist við því, að það væri sokkið. En svo var ekki, og munaði þar litlu. Sprengjan, sem hafði lent á skipinu rétt í þeim svifum sem við fórum.í land, hafði flett úr því 4 plötum bakborðsmegin, borðstokknum og lá hann upp á hafnarbakkanum En 30-40 göt voru á þeirri hlið skipsins, sem sneri til hafs og var afturhluti þess allur beiglaður og skrámaður. En opin voru ekki neðar en 1 fet ofanvið sjávarmál. Göt voru á stjórnklefa og á tveim björgunarbátum Um kl. 10 f. h. voru allir skipverjar komnir aftur út í skipið. Aðgættum við það nú gaumgæfilega, hvort nokkur leki hefði komið að skipinu. En svo var ekki.

Og ekki má gleyma Guðjóni Vigfússyni mínum gamla vini sem var II stm á Snæfelli


Um sama leyti komu þýsk skip inn í höfnina og lögðust upp að hafnarbakka, þ. á. m. 2 stór herílutningaskip. Þustu hermennirnit í land. Var þeim ekkert viðnám veitt við höfnina eða í bænum, að því er við yrðum varir við. Hafði herliðið, sem í bænum var, haldið upp að Edjemoen, en svo heita bækistöðvar hersins skamt ofan við bæinn. Þar var barist efra í 2-3 daga. En lengur gat norska liðið ekki varist. Því skotfæri þess voru af skornum skamti eða þá um það bil að þrjóta. Mér var sagt síðar, að um 2000 norskir hermenn hefðu þar verið teknir til fanga og um 150 liðsforingjar. Mér skildist, að mannfall hefði verið tiltölulega lítið hjá báðum í þessari viðureign. Er við höfðum athugað skipið fórum við Gísli skipstjóri upp í bæinn. Þá voru Þjóðverjar búnir að taka á sitt vald allar opinberar byggingar þar. Blakti þýski fáninn á  ráðhúsinu og víðar. Við ætluðum á fund dansk-íslenska ræðismannsins og leita ráða hjá honum.

Snæfell fékk að fara frá Kristansand til Lysekil


Lék okkur hugur á að koma skipinu úr höfninni og senda skeyti heim til að segja hvernig komið væri  En þá var hervörðnr um hús konsúlsins og var okkur bannað að hafa samband við hann. Sögðu hermennirnir okkur að koma aftur kl. 4. Komum við þar á tilteknum tíma, og bárum upp erindi okkar. Konsúllinn sagði okkur að ekki þýddi að tala við hann um þessi mál. Því Þjóðverjar réðu í bænum, eins og við sæjum. Það væri til þeirra að leita, Er við leituðum til þeirra var ekki við það komandi, hvorki að hreyfa skipið, né að senda skeyti. Þann dag gerðu enskar flugvélar tvær árásir á höfnina. En þær geruð lítinn usla. Höfðuðu Þjóðverjar loftvarnabyssur til að taka á móti þeim. Flugvöllinn, sem er nálægt Kristianssand, tóku Þjóðverjar strax.

Skipshöfnin af Snæfelli komst svo til Íslands 15 okt 1940 eftir erfiða ferð norður til Petsamo í N-Finnlandi. Og þá eftir sjö mánaða fjarveru

                                                                                                                                             © Tryggvi Sig
Heyrðum við, að þeir hefðu strax fyrsta daginn komið þangað með 120 flugvélar. Þ. 12. apríl komu 12 breskar flugvélar yfir höfnina í Kristianssand og gerðu talsverðan usla, þó margar sprengjurnar lentu í sjónum. Ein kom niður rétt hjá Snæfelli. En skipið sakaði ekki. Þá leituðum við skjóls í landi. Ög næstu nætur voru flestir skipverja í loftvarnabyrgjum. Því altaf voru loftásir við og við. En Bretar lögðu mesta áherslu á að hitta flugvöllinn. Eitt sinn varð þar mikið tjón í loftárás og eldar, sem lengi var verið að slökkva. Nokkru síðar fengum við leyfí Þjóðverja til þess að fara með skipið út úr höfninni og koma því í viðgerð. Var það gert með tilliti til þess, að við fengjum að sigla heim að yiðgerð lokinni. Við áttum að flytja tunnustafi heim. Viðgerðinni var lokið 6. maí. Þá var byrjað að lesta skipið að nýju. En áður en því var lokið kom fregnin um hernám íslands.Og þá var öll von úti um heimfararleyfi Snæfells.En með tilstyrks Vilhjálms Finsen fengum við að sigla skipinu til Lysekil í Svíþjóð. Við fengum fararleyfi 23. júní. Við fengum leiðbeiningar hjá Þjóðverjum til þess að komast framhjá tundurduflasvæðum meðfram norsku ströndinni. En þegar henni sleppti höfðum við engar leiðbeiningar.

Snæfell

                                                                                                       Mynd úr mínum fórum © óþekktur

Þá urðurðum við að láta hending ráða.Er við hittum hafnsögumanninn í Lysekil sagði hann, að við hefðum siglt gegnum tundurduflasvæði. En það kom ekki að sök" Hér lýkur viðtalinu við Guðjón..Nú skipið var síðan skilið eftir í Lysekil en áhöfnin fór öll heim að lokum með Esju frá Petsamó að undanskildum skipstjóra (Gísla Eyland) sem varð eftir þar til skipið var selt þar sem það lá í Svíþjóð. Kaupandinn var finnskur. Það var síðan tekið af honum af þjóðverjum og sett undir þýskan fána. Því var svo skilað aftur 1945 og sigldi undir finnskum fána þar tl 1952 að það er selt til Costa Rica. Það kemur síðan til Hamborgar í mars 1955 þar sem það var rifið Þannig lauk ævi þessa ævintýraríka 54 ára öldungs En skipið varsmíðað hjá  Stavanger Stöberi í  Stavanger Noregi 1901 sem THYRA Fáninn var norskur Það mældist:  749.0 ts, 1000.0 dwt. Loa: 59.40. m, brd: 9.20. m Skipið gekk undir þessum nöfnum; 1924 KONGSHAUG - 1935 SNÆFELL 1941 RITA H. -1952 WILLY Nafn sem það bar síðast undir fána Costa Rica

Lokað fyrir álit
Flettingar í dag: 5267
Gestir í dag: 171
Flettingar í gær: 0
Gestir í gær: 0
Samtals flettingar: 195360
Samtals gestir: 8315
Tölur uppfærðar: 14.3.2025 19:48:08
clockhere