Færslur: 2015 Febrúar
08.02.2015 15:47
Enn meira WW 2
Látlaus hlutur sem allir sjómenn óttuðust
Mynd skönnuð úr gamalli bók © óþekktur
En þegar að því kemur, að við þurfum að fara að koma frá okkur afurðum og viða að okkur nauðsynjum,eigum við alt undir okkar dugmiklu sjómannastétt. Íslenska sjómannastéttin sýndi það í seinustu heimsstyrjöld, að hún bregst ekki sinni skyldu við landið og þjóðina. Hún var altaf reiðubúinn að sigla, hvort heldur var yfir hættusvæðið, tií Bretlands, eða yfir þvert Atlantshaf, til Ameríku á litlu skipunum okkar, í svartasta skammdeginu .En hvernig sem okkar siglingum verður hagað í þessari styrjöld, megum við ekki gleyma því, að það er okkar sjómannastétt, sem leggur líf sitt í hættu fyrir fósturjörðina. Við verðum því að gera alt, sem í okkar valdi stendur til þess að draga úr áhættunni". Tilv lýkur Svona var það og er það enn.
Hafnbann þjóðverja 1941
Mynd fengin að láni úr bókinni "í skotlínu" með leyfi
Sjómenn eru mjög góðir til brúks þegar eitthvað bjátar á og eitthvað liggur við Þess á milli gleymdir Og ekki löngu eftir að þetta birtist í Mogganum kallaði einn af þingmönnum þess flokks sem blaðið studdi aðallega við bakið á áhættuþóknun sem sjómenn fengu loks "hræðslupeninga" Forustugreinin löngu gleymd. Hlutleysið náði stutt eftir hafnbann þjóðverja þ 17 ágúst 1940 sem svo var aukið 23 mars 1941 Það hljómar kannske undarlega að fyrsta stórslysið á íslenskum sjómönnum varð ekki út af "óvættunum þremur" er ég nefndi fyrr í dag heldur af árekstri sem lesa má um hér Þá var fyrsti íslenski sjómaðurinn sem lét lífið í WW 2 bryti á dönsku skipi en hann var heimilisfastur í Danmörk En fyrstu íslensku sjómennirnir sem heimilisfastir voru hérlendis og létu lífið voru skipsmenn á norsku skipi sem hingað hafði siglt um ára raðir Um það má sjá hér og einnig hér
08.02.2015 13:05
Meira WW 2
Churchill varð einusinni að orði um RAF eða breska flugherinn:"Never in the history of mankind have so many owed so much to so few" Mér finnst alveg hægt í stað "mankind" setja Íslands og nota svo orðatiltækið um sjómenn okkar í WW2 Lítum aðeins í Sjómannablaðið í sept 1939:
Sundurskotið íslenskt fiskflutningaskip,FRÓÐI kemur til hafnar í Reykjavík 15-03-1941
Mynd skönnuð úr gamalli bók © óþekktur
"Nú dregur til stórtíðinda í Európu. Stærstu og voldugustu menningarþjóðir álfunnar hafa lýst friðslitum sin á milli, og ekki er annað sýnna, en meginland Európu og höfin í kring, muni brátt enduróma af fallbyssudrunum og flugvélagný, ásamt kvalaópum særðra og deyjandi. Endir og afleiðing viðburðanna er öllum hulin. Þjóðin verður því að taka því, sem að höndum ber með skynsemi og stillingu, slaka til á kröfum sinum, þótt fyllilega réttmætar séu, meðan nýtilkomið styrjaldar ástand helst. Þetta siðasta á ekki sist við sjómennina, sem eiga óuppgerða reikninga við stjórn og þing i ríkara mæli en nokkur önnur stétt
Mikill óvinur í WW 2 og jafnvel enn í dag,Tundurdufl
En einmitt því fremur sýna sjómenn þegnskap sinn og drenglund, með þvi að ganga ótrauðir fram fyrir skjöldu um afla og aðdrætti í þjóðarbúið á þrengingartímum. Sjómenn leggja lif og limi i hættu á friðartimum og fá oftast minni þökk en skyldi. En vera kynni að augu þeirra, sem kaldrifjaðastir eru í garð sjómannastéttarinnar íslenzku, opnist ekki i annan tíma betur en nú fyrir því hvar þjóðin væri stödd, ef atorku sjómannanna nyti ekki við. Enn gæti svo tiltekist að þeir, sem sitja á hjassanum heima i inni sinu, meðan slysa- og lifshætta sjómanna margfaldast, skilji að hér á landi er risin upp stétt manna, sem ber á herðum sér islenska menningu og afkomu, frekar öðrum íslenskum stéttum" Tilv lýkur
Annar mikill óvinur sjómanna í WW 2 Kafbátur
Ég byrjaði mína sjómennsku 8 árum eftir þeim títtræddum hörmungum linnti. Og var með mönnum sem upplifðu þær.Vandi mig á að"drekka"með þeim sjómönnum sem ég sigldi með í það og það skiftið. Ég heyrði menn oft menn státa sig af að hafa siglt í miklum brælum með tilheyrandi t.d óklárheitum á veiðarfærum og slíku.Og hvernig þeir redduðu því oft aleinir(ég kannske engin undanteking þar) En þá menn sem tóku þátt í WW 2 heyrði ég aldrei tala um þá daga. Og var ég samt með þó nokkurum sem sem supu mikið seyðið af henni.
Þriðji óvinurinn voru flugvélar
Fyrir utan þessa venjulegu Eld ís og stórviðri þurftu sjómenn þeirra tíma að berjast við þessa þrennu óvætta. Við eigum á þessu ári sérstaklega að heiðra minningu þessara manna með eins miklum sóma og virðingu og hægt er
07.02.2015 20:03
Lesto
LESTO
© photoship
LESTO
© photoship
07.02.2015 12:43
Edda
kafbátsmönnum eitthvað af farmi sinum) og var það,það síðasta sem við sáum af þessum viðskiftum á hafinu.
EDDA
Jón Kristófersson skipstjóri stjórnaði skipinu til 1941 að það var selt til E.I
FJALLFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Ásgeir Jónasson skipstj. var fyrsti skipstjórinn á skipinu hjá Eimskipafélaginu
FJALLFOSS I
© Sigurgeir B Halldórsson
Þetta skip er svolítið bundið bernskuminningu minni, Móðir mín hafði sett mig í fóstur vestur á Ísafjörð hjá systur sinni er ég var tveggja ára. En svo fimm árum seinna var faðir minn giftur og vildi"gæjann" suður, Vinkona stjúpu minar var svo í heimsókn hjá systur sinni á Ísafirði og tók ræfilinn með sér suður. Og farkosturinn var Fjallfoss I .En skelfing var ég sjóveikur enda víst vonsku veður Þetta var 1945. Þegar ég hóf svo mína sjómennsku á Eldborginni 1953 var búið að selja hann blessaðan til Ítalíu, Svo ekki gat ég endurnýjað kynnin með að berja hann augum.
FJALLFOSS I
mynd úr mínum fórum © ókunnur
Skipið slapp við vandræði í WW 2 en sigldi milli landa öll árin Mikið til Miðjarðarhafslandanna
06.02.2015 17:04
Stríðsbyrjum 1939
Úr Alþýðublaðinu þ 08-09-1939: "Stjórn Eimskipafélags íslands hefir undanfarið svo að segja dag og nótt unnið að og undirbúið stríðssiglingar skipanna. Leitaði hún til enska Lloydvátryggingarfélagsins um að stríðstryggja skipin. Lengi barst henni ekkert svar, en loksins í gær fékk hún svar um, að Selfoss, sem liggur í Englandi, hefði verið tryggður, enda var stjórnin búin að gefa fyrirskipun um að tryggja skipið samkvæmt breskum lögum. Selfoss lá fullfermdur af nauðsynjum í Englandi og með eins mikið af farþegum og rúm var fyrir. Hafði skipið legið svo að segja síðan stríðið braust út tilbúið að sigla. Búist er við, að skipið fari áleiðis heim í dag.
Skipstjóri þarna hefur sennilega verið Ásgeir Jónasson
Dettifoss liggur eins og kunnugt er í Hull. Hann átti að hlaða vörur til landsins, en nú hefir orðið éihhver tregða á útflutningsleyfi á þeim vörum, sem skipið átti að taka. Frekara svar um þetta atriði hafði Eimskipafélaginu ekki borist í morgun. Lloyd mun taka öll Eimskipafélagsskipin til tryggingar, en stjórn Eimskipafélagsins barst tilkynning um það í morgun, að það hefði að eins ekki unnist tími til þess í gær að ganga frá tryggingu skipanna
DETTIFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktna.
Einar Stefánsson (1884-1951) hefur sennilega verið með skipið þarna
.
Brúarfoss liggur í Kaupmannahöfn, eins og kunnugt er, albúinn til að sigla. Framkvæmdarstjóri Eimskipafélagsins sagði við Alþýðublaðið í morgun, að Brúarfoss myndi geta lagt af stað frá Kaupmannahöfn síðdegis á morgun, ef tilkynning kemur í dag síðdegis eða í fyrramálið iim að búið sé að ganga frá tryggingunum, en það tekur alltaf dálítinn tíma að ná í hina mörgu farþega, en þeir eru búnir að bíða eftir því, að skipið geti lagt af stað síðan á þriðjudag, en þann dag átti skipið að leggja af stað frá Kaupmannahöfn.
BRÚARFOSS I
Mynd úr gömlum ritum um E.Í © óþekktur
Júlíus Teitur Júníusson hefur sennilega verið með skipið þarna
Gullfoss liggur hér albúinn til að sigla og Lagarfoss er einnig tilbúinn. Bæði skipin munu fara beint til Kaupmannahafnar, og það er með þau, eins og skipin, sem eru í erlendum höfnum, að þau sigla undir eins og tilkynning kemur um" að skipin séu tryggð.Er talin von um, að Gullfoss geti lagt af stað annað kvöld. Alþýðublaðið spurði framkvæmdarstjóra Eimskipafélagsins að því, hvernig varið væri tryggingum á skipum, er sigldu til Ameríku héðan. Hann svaraði að tryggingin væri margfalt lægri fyrir slíkar siglingar"
GULLFOSS I
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
Sigurður Pétursson (1880-1956) var eini fasti skipstjórinn á skipinu undir íslenskum fána
LAGARFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Nú margnefndur Jón Eiriksson var sennilega með "Laggann" þarna
05.02.2015 21:06
Brúarfoss I frh
BRÚARFOSS I
Þeir sendu svo frá sér upplýsingar um veður ,sjólag og aðrar upplýsingar sem kæmi að gagni við leit að mönnunum. Veður var gott hæg NV-átt BRÚARFOSS-menn sáu að leið þeirra myndi liggja nærri staðarákvörðun annars skipsins með litlum breitingum en þó þannig að þeir breittu um 11°í bb Og viti menn um kl 1800 sáu þeir ljós fram undan aðeins á bb Það kom svo í ljós að þarna voru á ferðinni tveir björgunarbátar af ROTHERMERE með 34 menn innanborðs. Vel tóks að ná skipbrotsmönnunumum borð í BRÚARFOSS sem kom með þá til Reykjavíkur. Vegna hveitisskorts hafði bökurum verið bannað að baka vinarbrauð og önnur þannig sætabrauð. En því banni var aflétt þegar sást til ferða BRÚARFOSS við Gróttu
ROTHERMERE
© photoship
Skipið
var smíðað hjá Charles Connell & Co í Scotstoun Bretlandi sem
Fáninn var breskur. Það mældist: 4750.0 ts, 5356.0 dwt. Loa: 128.40. m,
brd: 17.20. m Skipið hafi aðeins þetta eina nafn og fána Hér má sjá endalok skipsins
Seint í október 1942 lagði Brúarfoss af stað frá Ameríku í skipalest sem í
voru 27 skip. Velgengni kafbátanna hafði óhjákvæmilega áhrif á áhafnirnar..Þau skip sem fluttu skotfæri og sprengiefni voru óbeint hvött til að yfirgefa skipalestina og freista þess að komast undan einskipa. Þau áttu meiri möguleika á að komast heil á áfangastað með því móti. Önnur skip máttu ekki yfirgefa skipalestina. Ef skipalestir voru heppnar var björgunarskip með í för. Að öðrum kosti urðu kaupskipin sjálf að annast bjarganir og það var ekki vinsælt hlutverk.
BRÚARFOSS I
© photoship
Björgunarskipið varð að vera aftast og var eitt kaupskipa skilið eftir, því skipalestin hélt alltaf áfram. I í einni ferðinni var björgunarskipið orðið fullt. Þá yfirgaf það lestina og hélt til hafnar.4. nóvember 1942, fékk Brúarfoss skipun um að vera björgunarskip og vera aftast. Ástæðan var sú að Brúarfoss hafði gott farþegarými. Skipið átti ekki að vera björgunarskip fyrir alla skipalestina skipalestina heldur fyrir fjórar raðir. Vindur var hvass á norðvestan og töluverð hvika Sama kvöld, í náttmyrkri og haugasjó, barst neyðarskeyti frá enska skipinu Daleby sem sigldi stjórnborðsmegin við Brúarfoss. Skipið var þegar stöðvað og Jón Eiríksson skipstjóri kallaði skipverja upp á þilfar og bað þá að vera viðbúna. Skömmu síðar komu björgunarbátar og fleki upp að skipshliðinni og var 37 skipverjum hjálpað um borð.
DALEBY
Skipið var smíðað hjá Armstrong, Whitworth & Co í Willington Quay Bretlandi 1929 sem: KITTY TAYLOR Fáninn var: breskur Það mældist: 2736.0 ts, 4640.0 dwt. Loa: 120.40. m, brd 16.40. m Skipið gekk undir þessum nöfnum:1934 DALEBY Nafn sem það bar síðast undirsama fána En hér má sjá endalok skipsins
DALEBY
Eftir voru níu menn í hinu sökkvandi skipi. Jón Eiríksson tilkynnti skipverjum að hann myndi ekki leggja að neinum að fara til bjargar þeim sem eftir voru og leggja þannig líf sitt í hættu en sjálfboðaliðar væru vel þegnir. Þegar gáfu fimm skipverjar sig fram og einn skipbrotsmaður. Þeir fóru í björgunarbátinn, áttæring, sem skipbrotsmennirnir höfðu komið á. Sjórinn gekk látlaust yfir bátinn oghálffyllti hann svo hann flaut aðeins á flotholtunum. Kristján Aðalsteinsson, sem fór í bátnum, segir að Jón Eiríksson hafi helst ekki viljað láta björgunarbátana á Brúarfossi í þessa ferð, þegar svo margt fólk var um borð, og þess vegna hafi þeir farið í bátnum af Daleby. Er þeir komu að hinu sökkvandi skipi var ógjörningur að leggja bátnum að. Sjór gekk yfir skipið og steyptist út af því á hléborða og hefði strax fyllt bátinn ef hann hefði reynt að leggja að.
Kristján Aðalsteinnsson (1906-1996) var annar stm á BRÚARFOSS og stjórnaði fyrri björgunarferðinni
Auk þess virtust mennirnir um borð ekki vera í þannig ástandi, að þeir gætu veitt einhverja hjálp til að taka á móti bátnum, sem var þungur og illviðráðanlegur í sjóganginum. Fjórir köstuðu sér þegar í sjóinn en fimm voru með öllu ófáanlegir til þess og voru þeir þá skildir eftir og farið til baka. Ferðin tók um tvo tíma. Nú var að mestu skipt um áhöfn í björgunarbátnum og hann útbúinn betur að árum og ræðurum. Átta fóru af stað til að bjarga þeim sem eftir voru. Þegar þeir áttu eftir 300-400 faðma að skipinu sökk það. Auðvelt var að sjá mennina í sjónum þar sem rauð ljós voru í björgunarvestum þeirra. íslendingunum tókst að bjarga tveimur en tundurspillir bjargaði þremur. Þegar komið var með þessa tvo menn um borð í Brúarfoss var annar þeirra orðinn líflaus.Þetta var fimmtán eða sextán ára strákur, lítill og léttur. Ég hélt að hann væri dáinn. Svo réðst ég á hann og reyndi að lífga hann við, blés og hamaðist á honum en ekkert gekk
Sigurður Jóhannsson (1914-1972) var þriðji stm á BRÚARFOSSI og stjórnaði ferð nr 2.
Ég var alveg að gefast upp, en allt í einu kom hrygla. Ég hef aldrei séð mann skjálfa annað eins. Hann ætlaði aldrei að geta hitnað. Við gáfum honum kaffi og brennivín í það og stöfluðum hitaflöskum í kringum hann allan en hann skalf í eina tvo þrjá tíma. Þá hitnaði hann. (Kristján Aðalsteinsson segir frá) Björgunin stóð yfir í fimm klukkustundir, frá klukkan hálfsjö til hálftólf að kvöldi. Þá hafði 44 skipbrotsmönnum af Daleby verið bjargað um borð í Brúarfoss. Eitt af hjálparskipunum, korvetta, kom í ljós og spurði hversu mörgum hefði verið bjargað. Kom þá í ljós að öll áhöfnin á Daleby hafði komist af. Búið var um skipbrotsmennina á öðru farrými en þar var skipshöfnin vön að sofa á siglingu í samræmi við öryggisreglur sem settar voru árið áður. En nú flutti áhöfnin sig fram í. Síðan var siglt af stað og Brúarfossi tókst að ná skipalestinni daginn eftir, en ganghraði hans var níu til tíu sjómílur á klukkustund. Með skipalestinni var síðan siglt síðasta spölinn, en sunnan við ísland skiptist lestin. Brúarfoss, ásamt korvettu og tveimur dráttarbátum, sigldi til Reykjavíkur en aðalskipalestin hélt áfram til Bretlands.
Heiðurskjal frá Eimskipafélagi Íslands úr eigu Geirs Jónssonar háseta á BRÚARFOSSI
Myndin skönnuð úr bókinni í "Skotlínu" með leifi höfundar
Af þeim 27 skipum sem lögðu af stað komust aðeins 14 skip heil til hafnar en 13 enduðu á hafsbotni Þeir, sem fóru í ferðirnar á lífbátnum að hinu sökkvahdi skipi fengu heiðursskjal fyrir voru: Kristján Aðalsteinsson 2. stýrimaður, Sigurður Jóhansson 3. stýrimaður, Jörundur Gíslason 4. vélstjóri, Guðmundur Sigmundsson loftskeytamaður, Svavar Sigurðsson háseti, Geir Jónsson háseti, Einar Þórðarson háseti, Kristján I.Einarsson farþegi, Þórarinn Sigurjónsson háseti, Sigurbjörn Þórðarson háseti, Gunnar Einarsson kyndari. Ungi maðurinn, ungi sem Krirtján lífgaði við náði fullri heilsu eftir hjúkrun þeirra Brúarfossmanna
05.02.2015 11:50
Brúarfoss I
Falleg málverk af "Gamla BRÚSA" málað af Robert Panitzsch 1937
Úr safniFinn Bjørn Guttesen
Árið er 1940 fyrsta heila ár WW 2 þá birtist viðtal í Sjómanninum 3 tbl 1940. Viðtalið var við ónefndan sjómann á BRÚARFOSSI I Og er færslan byggð í meginatriðum á þessu viðtali: "Þetta var lang versta ferðin okkar og tvimælalaust sú hættumesta, segir skipverjinn.
"Gamli BRÚSI" á kunnulegum slóðum
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
BRÚARFOSS I
© photoship
En Adam var ekki lengi í Paradís. Eftir að okkur hafði tekisl að komasl klakklaust fram hjá ósýnilegum kafhátum, tundurduflum og flugvélum og komið var heilu og höldnu í höfn í Liverpool,byrjaði sá ægilegasti hildarleikur, sem ég býst við að nokkru sinni hafi fyrir augu og eyru íslenzkra sjómanna borið. Við höfðum ekki staðið við nema í einn sólarhring, er þessi djöflagangur byrjaði.Loftið virtist þrungið af öllum þeim óhljóðum, sem hægt er að framkalla, samfara sífeldri skolhríð og eldglæringum og ljóshlossum, er allt virtist
Fyrstu 13 árin stjórnaði Júlíus Teitur Júniusson (1877- 1973) skipstjóri BRÚARFOSSI
Kvöldið eftir fyrstu loftárásina á Liverpool,heyrðum við um horð í Brúarfossi í útvarpinu frá Kaupmannahöfn, að sagt var frá miklum skemdum og ægilegu tjóni, sem árás þessi hefði valdið á Liverpool, einkum höfninni. En þetta var með öllu tilhæfulaust, þó merkilegt megi teljast. Engar skemmdir urðu á hafnarmannvirkjum, en smávægilegar skemmdir á húsum, að þvi er best varð séð og okkur var sagl. Okkur varð hugsað heim til vandamannanna, ef slíkar fréltir bærust þeim einnig gegnum íslenska útvarpið. Og við sáum í anda kviðafulla og dapra kyrrð færast yfir heimilislíf og aðslandendur okkar heima.
BRÚARFOSS I
© Coll. R.Cox Sea the ships
En við því var ekkert að gera slíkt er hlutskipti aðstandenda þeirra sjómanna, er nú sigla til ófriðarlanda.Næstu nætur og daga voru gerðar ailmargar loftárásir á borgina. Við dvöldum alls í 27 daga á höfninni; alla þessa daga og á næturnar lika voru loftárásrmerki gefin. Árásarmerkin voru að minnsta kosti tvisvar til þrisvar á dag að tveim dögum undanskildum Aðalárásirnar voru gerðar að nóttu til. Sáum við glögglega kúlnaregnið frá loftvarnar byssunum og ótölulegan grúa byssusprengja ásamt þeim mynda samfellda hringi i loftinu. Þegar þessi ófögnuður allur stóð yfir, var ekki um annað að gera en halda sig undir þiljum, því við og við lentu kúlnabrot á skipinu og lenti eitt þeirra í kassa á brúnni, er liggur utan um stýrisleiðsluna og sat þar fast.
Sigurður Gíslason (1890-1978) gæti hafa verið skipstjóri á BRÚARFOSSI I umrædda ferð. Því hann var þar fastur 1 stm og með skipið lungan úr árinu 1940. Tók svo við því í des 1940 þegar Júlíus Teitur hætti alfarið með það. Sigurður stjórnaði svo skipinu fram í febr 1941 að Jón Eiríksson tók við því
Önnur lentu á spili og víðar um skipið. Hvert þessara brota hefði hæglega drepið mann eða stórsært, ef það hefði lenti á honum. Ég þarf þvi ekki að taka það fram, að meðan loflárásirnar slóðu yfir, hætti öll vinna og menn forðuðu sér. Á nóltinni reyndist erfitt með svefn þvi náttmyrkrið er aðalvörn óvinaflugvélanna. Þá demba þær yfir borgirnar, ef þær geta, hinum hvæsandi sprengjum sem þannig eru útbúnar, að á leiðinni niður til jarðar láta þær frá sér alls konar öskur, en springa svo, er til jarðar kemur sumar þó eftir misjafnlega langan tíma og valda miklum eyðileggingum. Þá eru eldsprengjurnar. Þær lýsa upp umhverfið þar sem þær fara um og valda eldsvoða, ef ekki tekst að slökkva i þeim á augabragði. Ein slík eldsprengja féll niður að nóttu til á að giska 50 metra frá okkur.
Jón Eiríksson (1893-1982) var með BRÚARFOSS I 1941-1948
Skipverjar á skipi, er þar var nær, réðu niðurlögum hennar á um tíu mínútum, var það rösklega að verið og varð því ekkert tjón af henni. Skömmu siðar féll sprengja á tígulsteinshús, er stóð um 100 metra frá okkur. Varð það að einni steinhrúgu, eins og gefur að skilja.Ég held að okkar hús myndu þola betur loftárásir heldur en tígulsteinshúsin, en vonandi kemur aldrei til þess, að á það reyni.
Hluti af höfninni Liverpool
Stundum, þegar mest gekk á, og okkur hafði ekki komið dúr á auga alla nóttina, þá ræddum við um það okkar á milli, að nú mundi lítið verða úr vinnu næsta dag. En er við að slikum nóttum liðnum hófum vinnu að morgni, þá gat að líta hvar sem farið var starfandi fólk eins og venjulega og mundi enginn trúa þessu, sem ekki hefir séð það sjálfur. Á daginn skruppum við stundum í land, þá einkum til að versla, kom það þá fyrir, að við urðum að leita til loftvarnabyrgja með íbúum borgarinnar. Margur skildi halda, að ósköp þessi hefðu haft þau áhrif, að fólk sæti þar hnípið með kvíðasvip en þvi fór fjarri
Eftir loftárás á höfnina í Liverpool
Fólk skeggræddi þar saman um allt milli himins og jarðar rétt eins og það væri að bíða eftir strætisvagni eða járnbrautarlest. Svo þegar hættan var liðin hjá fór hver sína leið eins og gerist og allt virtist gleymt sem ollið bafði því, að farið var inn í loftvarnabyrgin. Sumir okkar fóru i bíó og hver skildi trúa því, að þar gat að líta myndir af bruna i London er stafaði frá loftárásum. Þannig var fólki sýnt, hvað í vændum getur verið. í loftárás einni leituðum við hælis í nýja stýrishúsinu okkar, sem er afleiðing síðustu samninga okkar og sem ætti að vera lögboðið á hverju skipi, svo mikið öryggi og þægindi veitir það okkur sjómönnum. Horfðum við á hvernig sprengjubrotin frá loftvarnabyssunum féllu að þvi er virtist i milljónatali til jarðar, á húsþök og skip og köstuðust þaðan aftur með miklu afli. Slafaði auðsjáanlega stórkostleg bætta af þeim.
Eftir loftárás á Liverpool
ÖII forvitni, eins og t. d. okkar í stýrihúsinu hefir hættu í för með sér, og ekki annað ráð vænna, en leita hælis og hreyfa sig hvergi á meðan hættan varir. En það er þreytandi og tekur á taugarnar, þegar ekki er og vinna verður á daginn á milli þess sem leita verður hælis undir þiljum. Við dvöldum þarna i 27 sólarhringa og af þeim var aðeins einn án loftárása. Þarf engum getum að þvi að leiða, að menn voru orðnir sáruppgefnir og svefnlausirmargir hverjir. Er ekki til of mikils mælst, að þessar ferðir lendi ekki alltaf á sömu mönnunum, heldur fari menn á víxl, því enn sem komið er, eru engar ferðir líkar þeim, sem hér hefir verið lýst. Öll skynsemi mælir með því, að skiftst sé á um að fara slíkar ferðir meðan óhjákvæmilegt er að fara þær, því heilsutjón biður þeirra, sem að staðaldri standa í slíkum ferðum, þó ekkert óvænt komi fyrir og þá ekki síður heilsutjón fyrir aðstandendur þeirra, er lifa í stöðugum ótta heima" Þetta var meginefni greinarinnar Ofangreindir 3 menn stórnuðu skipinu farsællega í WW 2 ásamt sínum dugmiklu áhöfnum
04.02.2015 11:56
Lagarfoss I
Eftir sprenginguna miklu í Halifax 1917
Það mætti kannske segja léleg kol hafi öfugt við SELFOSS bjargað LAGARFOSSI frá stórum skakkaföllum þarna 1917. Þau komu í veg fyrir að skipið hefði unnið kappsiglingu við annað skip á leiðinni frá New York. Þannig að það skip komst miklu lengra inn í höfnina í Halifax. En LAGARFOSS kom að hafnsöguskipinu 1/2 klst seinna En á dekki LAGARFOSS var farmur af bensíni og sprengiefni á milliþilfari Og svo var loftþrýstingurinn mikill þar sem hann var staddur, eða um 7 sml frá aðalsprengingunni að rúður brotnuðu í yfirbyggingu og menn á dekki féllu um koll. Hefði sennilega ekki þurft að spyrja að leikslokum hefði skipið komist á undan í hafnsögumanninn
LAGARFOSS I við komuna til Reykjavíkur í fyrsta sinn 17 maí 1917
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Skipið var smíðað hjá Nylands Værft í Kristjaníu (Osló) í Noregi 1904 fyrir þarlenda aðila, H.Klær & co, Skipið var gefið nafnið PROFIT Það mældist 1126 ts loa:68,6 m brd 10.3.m.Aðalvélin var gufuvél 700 Hö Ganghraði9.0 smlEimskip kaupa skipið 1917 og fær það nafnið LAGARFOSS.1920 var skipið eiginlega endurbyggt og mældist þá 1211 ts 1600 ts dwt,Það var rifið í Kaupmannahöfn 1949
LAGARFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Lagarfoss I sigldi sem fyrr sagði farsællega í báðum WW. Í ferðum milli Íslands og USA 1917-1920 Og skipið var statt í Halifax í hinni miklu sprengingu sem þar varð 1917 án þess þó að skemmast 1920 var skipið eiginlega endurbyggt í Kaupmannahöfn Eftir það var skipið bæði í ferðum til Vesturheims og Evrópu Eftir 1922 var það eingöngu í Evrópusiglingum 1927 byrjaði skipið að sigla áætlunarferðir þar sem siglt var frá Kaupmannahöfn um Leith til Djúpavogs og síðan um Austfirði,Norðurland til Norðurfjarðar á Ströndum Þar snúið við og sigld sama leið til baka.
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Í þessum ferðum var skipið svo til 1940 að Norðurlönd lokuðust vegna stríðsins. Þá hóf skipið aftur Vesturheimsferðir og sinnti þeim til 1945 að stríðinu lauk Eftir það sigldi það aftur til Norðurlanda og Evrópu Þar til yfir lauk En 13 mars 1949 þegar skipið var statt í brælu undan Danmerkurströndum brotnaði öxull aðalvélarinnar. SELOSS I dró þá skipið inn til Frederikshavn. Ekki þótti borga sig að gera við vélina og var skipið selt til niðurrifs Það kom svo til Kaupmannahafnar í togi 13 apríl 1949 og var rifinn þar. Hafði þá þjónað Eimskipafélagi Íslands í 32 ár
LAGARFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Ingvar Þorsteinsson (1875-1949) stjórnaði skipinu í WW1 eða frá 1917-1921
LAGARFOSS I
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Jón Eiríksson (1893-1982) stjórnaði skipinu frá 1930-1941
LAGARFOSS í Reykjavíkurhöfn eftir stríð
© Tóti í Berjanesi
Sigurður Gíslason (1890-1978) stjórnaði skipinu 1941-1942
LAGARFOSS I
© Tóti í Berjanesi
Bjarni Jónsson (1889-1974) stjórnaði skipinu 1941-1948
Þetta voru mannirnir sem stjórnuðu skipinu svo farsællega í gegn um styrjaldirnar tvær. Vitaskuld með sínum dugmiklu áhöfnum af íslensku sjómönnum. Mér finnst það satt að segja skylda að á næsta Sjómannadag (þegar verða tæp 70 ár liðin síðan þessari miklu ógn linnti ) verði þeirra sjómanna sem lögðu líf sitt og limi til að afla þessari þjóð nauðsynja í WW2 sérstaklega minnst á viðeigandi og virðulegan hátt Og þar á ég við bæði farmenn og fiskimenn Fiskimennirnir öfluðu galdeyrisins sem svo notaður var til að kaupa nauðsynjavörur sem farmennirnir fluttu svo heim
03.02.2015 20:25
Selfoss I
Er þegar maður hugsar til stríðsáranna og orustunnar á N-Atlantshafi getur maður ekki annað er hrifist af þeim mönnum sem sigldu þessu litla skipi þunnglestuðu í stórviðrum á fg svæði. og maður hreinlega undrast seigluna í þvi en það varð 42 ára gamallt
WILLEMOES
Úr mínum fórum © ókunnur
Skipið var smíðað í Porsgrunds MV í Porsgrund Noregi 1914 sem Villemoes Fáninn var danskur; Skipið mældist: 627.0 ts 775.0 dwt. Loa:61.60 m brd:9.80 m.Íslenska landstjórnin kaupir skipið 1917 En Eimskipafélag Íslands sá um útgerð skipsins 1928 kaupir félagið svo skipið og og gefur því nafnið Selfoss, Það var selt til niðurrifs og rifið í Ghent Belgíu 1956
WILLEMOES
©Handels- og Søfartsmuseets dk
Selfoss I var virkilega merkilegt skip. Þeir sem ég þekkti sem kannske ekki voru svo margir og höfðu verið á honum hældu honum. Þetta skip komst allra sinna ferða með fólk og farm sama á hverju gekk. Öldur N Atlandshafsins, heimstyrjaldir, (hann tók þátt í 2) ekkert raskaði ró hans. Hann sullaðist þetta bara um á sínum 7-8 mílum.
SELFOSS
Mynd úr gömlum ritum um E.Í © óþekktu
Churchill kenndi honum jafnvel um hve orustan um Atlandshafið drægist mikið á langinn Hann er sennilega eina íslenska kaupskipið sem hefur raskað ró ráðamanna annara landa.Hann bar ýmis gælunöfn t.d. "Selló" "Selurinn " og jafnvel "blessaður svanurinn"
SELFOSS
Mynd úr mínum fórum © Ókunnur
Sigling SELFOSS í "skipalestinni" SC-122 í mars 1943 var lengi í minnum höfð Þátttaka hans í þessari lest átti sér töluverðan aðdraganda Á þessum tímum þegar rými kaupskipa var dýrmætt var venja að hlaða skipin vel en eftirlit með hleðslumerkjum lítið sem ekkert. SELFOSS var hlaðinn timbri.Og var hátt staflað á dekkið. "Selurinn" var því mjög þungur á sér þegar hann lagði af stað frá Halifax heimleiðis í annari skipalest hálfum mánuði áður Ekki hafði lestin farið langt þegar brast á vitlaust veður.Og allt lagðist á eitt. Kolin sem skipið hafði fengið voru léleg og reyndust nú algert rusl sem illa logaði í
SELFOSS
Mynd úr mínum fórum © Ókunnur
Og ekki hraðaði það ferð skipsins Önnur skip týndust í burtu og var Selurinn orðinn einn. Ísing hafði hlaðist á dekklestina svo skipið lagðist á stb síðuna.Strax og veður fór að ganga niður fóru allir skipverjar út að berja ís af skipinu.Augljóst var að um áframhaldandi ferðalag var ekki um að ræða Svo skipinu var snúið við til Halifax. Næstu daga unnu skipverjar við að berja ís af skipinu.Timbrið á dekkinu hafði blotnað og þyngst það mikið að ekki var unnt að koma skipinu á réttan kjöl Helmingurinn af dekklestinni var því losaður Að því loknu var þungi farmsins sá sami og í upphafi.Þetta tafði SELFOSS um hálfan mánuð en nú var ekkert að vanbúnaði fyrir skipið að taka þátt í næstu lest sem var SC-122. Hann seig því af stað á ný með sinni þekktu varkárni.Á ýmsu gekk í siglingu þessarar lestar sem of langt er að rekja hér. SELFOSS hafði seiglast svona nokkurn veginn með skipalestinni til að byrja með.
Hérna sést sigling SC-122 og svo sólósigling SELFOSS til Íslands í mars 1943
Kortið er fengið úr bókinni "Í skotlínu" með leyfi
Oft var hrópað húrra fyrir skipinu á morgnana ,því á kvöldin var hann langsíðastur í lestinni.En þegar birti á morgnana var hann orðin alfremstur Hann sullaðist alltaf sínar 7-8 sjml en lestin hægðist á sér á nóttina. 17 mars var komið vitlaust veður aftur og fór dekklestin þá að aflagast aftur Þá var skipinu beitt "uppí" og andæfði það svo upp í veðrið. Þegar veðrinu slotaði var skipalestin horfin sjónum þeirra SELFOSS, manna.Tveim dögum seinna hittu þeir breska korvettu sem ráðlagði þeim þeim að hætta að leita að lestinni og sigla burt af þessu svæði. Og var nú stefnan tekin á Reykjanes einskipa. Sex dögum seinna komst svo skipið klakklaust til Reykjavík Eftir 1000 sml siglingu í gegn um eitt mesta kafbátasvæði á N-Atlantshafi í WW2
SELFOSS
Mynd úr gömlum ritum um E.Í © óþekktu
Við samningu á þessari færslu er stuðs við bók Huldu Sigurborgu Sigtryggsdóttir "Í skotlínu" (1992) Hef ég stuðs mikið við þá bók í samningu á færslum síðustu daga Bók sem allir íslenskir sjómenn ættu að ná sér í og lesa
SELFOSS
Úr mínum fórum © Ókunnur
Og einhvern tíma heyrði ég að Gullfoss hafi mætt "blessuðum svaninum" tvisvar á útleið Þ.e.a.s Gullfoss þá á leið til Kaupmannahöfn mætti honum í Skagerak. Sigldi hann svo uppi á heimleið og mætti honum aftur á N-Atlantshafinu.
Ásgeir Jónasson (1884-1946) var fyrsti skipstjórinn á skipinu hjá Eimskipafélagi Íslands og var með það 1928-1941
Næsti skipstjóri á Selfossi var Sigmundur Sigmundsson (1890-1979) sem var með skipið 1941-1948
Þessir menn sigldu skipinu í WW 2 ásamt sínum dugmiklu áhöfnum. Þessum mönnum og öllum þeim sem tóku þátt í þess tíma siglingum farmönnum sem og fiskimönnum megum við íslendingum aldrei gleyma. Og minnast þeirra ávallt með mikilli virðingu
SELFOSS á Dalvík
© Þráinn Hjartarson.
03.02.2015 17:09
Selfoss ex Willemoes
Skipið:
Árni Riis (1882-1960)
Jón Erlendsson (1878-1967)
En svo skeður þetta
Og þetta næst
Umræddur danskur stýrimaður mun hafa heitið Steffensen Þá um Þórólfur Beck hafa orðið yfirstýrimaður En hann tók svo við skipinu af þessum dana að ég best get séð
Þórólfur Beck ( 1883-1929) En Þórólfur veiktist um borð í þv skipi sínu ESJU I í maí 1929 í sinni 101 ferð kring um landið og andaðist svo á sjúkrahúsi mánuði seinna
Svo lítum við í dbl Vísir þ10-08-1918
Júlíus Júníusson
Þetta voru mennirnir sem stýrðu þessu litla skipi svo farsællega í "frumbernskunni" hérlendis. Vitanlega ásamt sínum dugmiklu áhöfnum
02.02.2015 15:56
Baltara
BALTARA
© Rick Cox
BALTARA
© photoship
© photoship
© photoship
01.02.2015 18:50
Skaane
SKAANE
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
SKAANE
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
01.02.2015 17:45
Rother
ROTHER
© Rick Cox
Skipið var smíðað hjá Clyde SB & E Co í Glasgow Skotlandi 1914 sem:ROTHER Fáninn var: breskur Það mældist: 986.0 ts, 1098.0 dwt. Loa: 73.10. m, brd 10.40. m Skipið gekk aðeins undir þessu eina nafni og fáninn var sá sami.En það var rifið í Bretlandi 1956
ROTHER
© photoship
© photoship
© photoship
01.02.2015 16:40
Varegg
VAREGG
Skipið var smíðað hjá Laxevåg M&J í Bergen Noregi 1910 sem: OTTO SINDING Fáninn var:norskur Það mældist: 948.0 ts, 1460.0 dwt. Loa: 65.30. m, brd 9.80. m Skipið gekk undir þessum nöfnum:1938 VAREGG Nafn sem það bar síðast undir sama fána En það var rifið í Noregi 1960
VAREGG
