13.07.2015 20:42
Lerwick
gömlu brúnna á Dutch River í Goole Um frekari atvik eða dagsetningar hef ég ekki fundið
LERWICK í klemmu
© Rick Cox
Sama hér
© Rick Cox
© Peter William Robinson
Og forðar sér af svæðinu
© Peter William Robinson
© Peter William Robinson
13.07.2015 18:13
Tveir á vegum SÍS
BIRGITTE TOFT bar fyrst nafnið ROBERT MÆRSK
Skipið var smíðað hjá Odense Staalskibs í Odense Danmörk 1937 sem: Robert Mærsk Fáninn var:danskur Það mældist: 2294.o0 ts, 4050.00 dwt. Loa: 99.70. m, brd 14.10. m Skipið gekk undir þessum nöfnum:1955 BIRGITTE TOFT - 1958 EVERGLORY - 1967 SINGAPORE PEARL - 1967 TANDJUNG LAYANG Nafn sem það bar síðast undir fána Hong Kong En skipið var rifið í Hong Kong 1970
ROBERT MÆRSK
ENID
© Sjöhistorie.no
Skipið var smíðað hjá Trondhjems MV í Þrándheimi Noregi 1946.Sem ENID Samning um smíðina var gerður 1939 .Skipið var sjósett 1941 en smíðinni lauk ekki fyrr en 1946 vegna stríðsins Fáninn var: norskur Það mældist: 2062.00 ts, 3850.00 dwt. Loa:92.30. m, brd 13.50. m Skipið gekk undir þessum nöfnum:1963 AMALIA Nafn sem það bar síðast undir Panamafána Það kviknaði í skipinu út af Egmond 27.11.1968 Það var dregið til Hamborgar mikið skemmt og rifið þar 1970
© photoship
12.07.2015 13:53
Saga af skipstjóra
12.07.2015 13:11
Fyrir 60 árum
KROONBORG
© T.Diedrich
© Rick Cox
© Rick Cox
09.07.2015 19:34
Þegar Esja kom heim fyrir 70 árum

Þessum mönnum var svo sleppt hverjum á fætur öðrum
ESJA II í Vestmannaeyjum
Mynd úr safni Tryggva Sig
Esja II var smíðuð hjá Ålborg Værft í Ålborg Danmörk 1939 fyrir Skipaútgerð Ríkisins.Hún mældist 1347.0 ts 500.0 dwt Loa: 70.30 m. brd: 10.9 Skipið er selt til Bahamaeyja 1969 og fær nafnið Lucaya. Ýmsar sögur gengu um kaupendur skipsins. En aldrei var neitt sannað hvað það varðar að ég veit,. 1973 er nafni skipsins breytt í Ventura Beach. Endalok skipsins urðu að það sökk á Mesurado fljóti í Líberíu
Ásgeir Sigurðsson skipstjóri stjórnaði skipinu fyrstu 9 árin
Með Aðalstein Björnsson sem yfirvélstjóra
ESJA II
© Handels- og Søfartsmuseets.dk
@Tryggvi Sigurðsson
Hér sem VENTURA BEAC Myndirnar teknar á Canaríeyjum
@Torfi Haraldsson
@Bjarni Halldórsson
Hér búin að skifta um lit Myndirnar tekna í Monróvíu;
@Snæbjörn Ingason
@carimar shipspotting
05.07.2015 14:15
Shetlants Larsen II
Shetlands Larsen
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Það má telja með hreinum undrum að
Larsen fengi að stjórna skipi á vegum Breta því eins og fyrr sagði var
hann litblindur En þetta sýnir að þeir settu kíkrinn fyrir blinda augað
út af hæfileikum mannsins og hugrekki.En hann gekk að visu hægt upp í
gráðurnar vegna vöntunnar á menntun. Ég ætla mér ekki að reyna að þýða
þetta en röðin var þessi í Norskasjóhernum: Kvartermester i 1941 til
fenrik i 1943 og løytnant i 1945, , kapteinløytnant i 1953 og til
orlogskaptein i 1966.Eftir stríð Larsen reyndi Larsen fyrir sér í að
framleiða íþróttavörur En var gjaldþrota á því.
Larsen og félagar í Shetlandsgjengen
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Það borgar sig ekki
peningalega að vera "stríðshetja" sagði hann í sambandi við það Í
kvikmynd sem gerð var 1954 um hann og "Shetlandsgjengen" Lék hann sjálfan
sig Hann var alltaf tengdur Norska sjóhernum og vann að uppbyggingu
norsku "Naval Home Guard" 1952 tók hann þátt í Nató æfingunni "Operation
Mainbrace" Þar stjórnaði hann litlum herbát og fékk hann mikið lof frá
stjórnendum æfingarinna þeim Natómönnum.
Á þessari mynd er Larsen lengst t h Palmer Bjørnøy, í miðju
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Myndir úr ferli Larsen
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Nokkur heiðursmerki Larsens
Mynd af Netinu © mér óþekktur
VIGRA eitt af skipum Larsens
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Styttan af Larsen á Shetlands-Larsens brygge Mynd af Netinu © mér óþekktu
Larsen fékk hjartaáfall um miðjan september 1990 og lá á Haukeland
sjúkrahúsi þar tl hann dó 12. oktober 1990 84 ára gamall. Hann lét
eftir sig konu og tvær dætur Larsen hlaut Norges æðsta heiðursmerki
"Krigskorset med sverd" i1942 og tók á móti orðunni með stjörnu í annað
skiftið 1943.Þetta gerði hann einn af aðeins 11 sem hafa fengið þetta
æðsta heiðursmerki meir en einu sinn. Hann fékk "St. Olavsmedaljen med
ekegren" Krigsmedaljen med tre stjerner, Deltagermedaljen og Haakon VIIs
70-årsmedalje
Krigskorset med sverd
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Og ég legg ekki í að þýða "Som første utlending ble han
tildelt den britiske Conspicuous Gallantry Medal. Han fikk også de
britiske dekorasjonene Distinguished Service Medal and Bar,
Distinguished Service Cross og Distinguished Service Order, samt den
amerikanske Medal of Freedom og Medaljen for norske finlandsfrivillige
1940, for sin deltakelse i Vinterkrigen".
Ein af mörgum blaðagreinum um Larsen
Mynd af Netinu
Aðeins einusinni bar hann öll sín heiðursmerki en það var í hádegisverðar boði hjá Montgomery lávarði í Bergen. 8 mai1995 var afhjúpuð stytta af Larsen á "Torgutstikkeren" í Bergen, sem um leið var gefið nafnið «Shetlands-Larsens brygge». Það var krónprinsinn Haakon Magnus sem gerði það við hátíðlega athöfnI 2000 var Shetlands-Larsen kosinn sem «Århundrets vestlending» af lesendum Bergens Tidendes
Menn minntust hetjunnar á ýmsan hátt við fráfall hans
Mynd af Netinu
04.07.2015 23:39
Shettlands Larsen I
Við ákváðum það ég og vinur minn sem ég birti mynd af um daginn að skrifa eilítið meir úr WW 2 Og nú ætlum við að rekja svolítið sögu "Shetlands Larsens" Leif
Andreas Larsen («Shetlands-Larsen») (f 9. januar 1906 i Bergen, d 12.
oktober 1990) var einn af þekkstu andspyrnuhreyfingarmönnum í Noregi
í WW2 Hann fæddist inn í hóp 12 systkina .Faðir hans sem
var faraldsali var ættaður frá Asíu en móðirin var dönsk Fáir foringar í
sjóherjum bandamanna hlutu fleiri heiðursmerki en Larsen.Tvisvar var hann sæmdur "Krigskorset
med sverd".Æðsta heiðursmerki Noregs Fyrir stríðið eða frá 1922 var
hann mótormaður á kaupskipum í langfart.Og frá 1931-1938 formaður á
mótorbátum heima í Noregi Allt hljómar þetta furðulega því Larsen var
litblindur Hann kom svo í land og vann um tíma á vélaverkstæði 1940 skráði hann sig í Svenska Frivilligkåren í Finnska vetrarstríðinu
Shetlands-Larsen
Mynd af Netinu © mér óþekkt
Og
barðist þar undir stjórn Gösta Benckert.Þegar því stríði lauk sneri hann
heim. Á heimleiðinni barst honum vitneskjan um að þjóðverjar hefðu
hertekið Noreg Bæði norðmenn og svíar sem í herdeildinni voru héldu
beint til Noregs til að taka þátt í bardaganum við þýska innrásarliðið Í
Noregi börðust Larsen og félagar úr Gösta Benckerts flokknum í Kongsvinger virkinu og einnig og i Glåmdalen. Larsen yfirgaf Noreg 9 febr 1941og kom til Lerwick 11. Febrúar Í Bretlandi, gekk hann strax í deild sem stofnuð hafði verið þar frá Norska sjóhernum
Hann skráði sig í Svenska Frivilligkåren í Finnska vetrar stríðinu
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Hann
varð svo miðpunktur "Shetlandsgjengen", Þessari fg norsku sjóhersdeild undir breska
stjórn sem flutti flóttamenn og njósnara fram og til baka á milli Noregs og
Shetland. Larsen hafði góða forystuhæfileika. Hann gerði ekki mikið úr
eigin hæfleikum en gerði þess meira úr þeim hjá samstarfsmönum sínum
«Það var ég skipstjórinn sem fékk orðurnar. En það voru minir menn sem
gerðu mig verðugan þessa" sagði hann einsinni í blaðaviðtali. Hann fór
52 ferðir yfir Norðursjóinn frá 1941 til hausts 1943 á venjulegum
norskum fiskibátum Flokkurinn sem Larsen tilheyrði fór 198 ferðir. Tíu
skútur með 44 manns fórust.Tvisvar fórust bátar sem Larsen stjórnaði en
hann slapp í öll skiftin á æfintýralegan hátt
Arthur einn af bátum Larsen
Mynd af Netinu © mér óþekktur
"Arthur" var í eigu Reidar Søvik m.fl í Søvik. Það
var þann 30. október 1941, sem bátnum rænt af Leif Larsen og Palmar
Bjørnøy og tveimur öðrum frá Shetlandsgjengen, meðan skipið lá í í
Søvik. "Arthur" fór nokkrar ferðir með andspyrnumenn yfir Norðursjó.
Þegar Larsen og félagar hertöku bátinn hékk arnbandsúr í
stýrishúsinu.Eftir stríð leitaði Larsen eigandan uppi og afhenti honum
úrið. MK Arthur var notað í "Operation Title" Aðgerð sem gekk út á að
sökkva hinu þýska "Tirpitz".
Larsen og áhöfn hans á Arthur
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Sem
þá var í Asenfirð Átti Arthur flytja þangað Chariot tundurskeyti sem
voru í reynd mannaðir dvergkafbátar Þeir höfðu verið prófað í Englandi
og voru knúnir rafmagni. Áhöfnin kafbátanna voru klæddir í
froskbúninga svo þeir gætu dvalið tímunum saman undir yfirborði sjávar Bátarnir var búin með tímasettar sprengiefni tæki sem hægt væri að festa við bol skipa með segulstáli. Átti að koma þeim eins nálægt herskipinu og hægt var. Áhöfnin á Arthur var þessi Norðmmenn
voru: Leif Larsen,skipstjóri Palmer Bjørnøy, vélstjóri Johannes Kalve,
háseti Bretar voru: Roald Strand loftskeytamaður Sub-Lieutenant William
Brewster Able Seaman A. Brown Sergeant Don Craig Able Seaman Bob Evans Able Seaman Billy Tebb og Able.Seaman Malcolm Causer
Palmer Bjørnøy, vélstjóri
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Planið var að dvergbátarnir yrðu lestaður um borð í Arthur og faldir í lest bátsins undir mópokum.Síðan átti að koma þeim við kjölinn á bátnum og síðast draga þá síðustu metrana þannig Lagt var af stað 26 oktober 1942 Fljótlega eftir brottför, lentu þeir félagar í mjög slæmu veðrir. Loks þ 28. Október sáu þeir Larsen strandlengju Noregs nálægt bænum Bud, suður af Kristiansand. Þá gaf vélin sig Áhöfnin var neydd til að hafa hægt um sig meðan Bjørnøy reyndi að koma vélinni í gang.
Dvergkafbátarnir lestaðir
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Aðstoð þurfti járnsmiðs til að laga vélina. Sem betur fór þekkti Larsen til eins slíks sem treysta mátti á þarna á
svæðinu.Var bilaða hlutnum komið til hans og gerði hann það sem gera
þurfti Meðan urðu aðrir bátsverjar að hafa gætur á ef til óvinarins
sæist Eftir 3 klukkustundir, tókst það og hægt var að sigla áfram
aftur.Að morgni næsta dags, lagðist Arthur við akker nálægt Edøya. Þar sem "bátarnir" yrði fluttir til og festir við kjölinn.
Arthur að leggja af stað í ferðina frægu
Mynd af Netinu © mér óþekktur
Eftir
að yfirgefa Hestvik þann 31. október, var hópurinn tilbúinn til
athafnanna gegn Þjóðverjum.Nokkru seinna voru þeir stöðvaðir af þýskum
eftirlitsbát Norska áhöfnin faldi skammbyssunar undir
peysur sínum. en Bretar földust hinsvegarí í leynihólfi, með byssur
sínar tilbúnar,. Eftir nokkrar spenntar mínútur af spjalli milli Larsens og hins þýska foringa róaðist andrúmsloftið .Aðeins fyrir áræðni norska áhafnarinnar,slapp Arthur án tortryggni þjóðverja. Eftir aðra nokkrar mínútur, var Arthur leyft að
sigla inn í fjörðinn Báturinn hafði einnig vera heimsóttur af eldri
manni í kajak en eftir að Larsen hafði logið um samstarf hans við
Þjóðverja, sneri sá gamli heim aftur.
Hluti af áhöfnin á Arthur
Mynd af Netinu © mér óþekktur
En þegar þeir félagar áttu eftir 9 sjm í ákvörðunarstað gerði ofsa veður Skyndilega, heyrðist skelfilegur hávaði frá kjölnum þar sem bátarnir voru festir. Eftir að hafa komist í lygnari sjó kafaði Bob Evans undir kjöl til að athuga með dvergkafbátana Þegar hann kom úr kafi hrópaði hann með skelfingu "Það er ekkert þarna" Höfðu bátarnir brotnað af kjölnum og sökkið. Bara 9 sjm frá Tirpitz hafði allt verið unnið fyrir bý. Kæmist upp um herferðina í myndi það hafa voðalegar afleiðinga.Bátsverjar áttu ekki annarskosta völ en að sökkva bátnum og flýja til Svíþjóða Norskir landamæraverðir urðu varir við þá og skutu á þá. Einn leiðangursmanna Bob Evans særðist og náðist. Honum var síðar misþyrmt til dauðs af nasistum
Svona gekk það fyrir sig
Mynd af Netinu © mér óþekktur
03.07.2015 15:49
Nordana Star
NORDANA STAR
Mynd af heimasíðu Symphony Ventures © óþekktur
Skipið var smíðað hjá Ferus Smit Leer í Leer,Þýskalandi 2015 sem: Nordana Star Fáninn var:Singapore Það mældist: 7000.0 ts, 10500.0 dwt. Loa: 122.50. m, brd 17.0. m
NORDANA STAR
Mynd af heimasíðu Symphony Ventures © óþekktur
© Frits Olinga-Defzijl
© Frits Olinga-Defzijl
© Frits Olinga-Defzijl
© Frits Olinga-Defzijl
02.07.2015 15:14
Nýsköpunin
b/v INGÓLFUR ARNARSSON Var fyrstur af Nýsköpunnartogurunum
Mynd úr mínum fórum © óþekktur
Þjóðin, sem aldrei hafði séð peninga í Kreppunni, þegar stríðið skall á, svalg í sig stríðsgróðann, eins og sá maður, sem að dauða er kominn af þorsta, svelgur vatn, og ekki undarlegt, en hitt undarlegra, að því meira sem drukkið hefur verið, því meiri þorstinn Fiskiflotinn naut ekki stríðsgróðans, þótt hann hafi að stórum hluta myndað þær inneignir, sem íslenska ríkið átti í Bretlandi. Útgerðin í landinu átti þar engar inneignir. Hennar gróði hafði verið tekinn af henni hér heima jafnharðan og hann myndaðist.
b/v MARZ var í eigu Tryggva Ófeigs
Það var strax á öðru stríðsárinu tekið að skattleggja útgerðina stórlega og hún fékk ekki að leggja nema lítinn hluta af ágóða í Nýbyggingarsjóð, en í hann mátti ekki leggja nema helming af leyfilegu varasjóðstillagi, sem var skattfrjálst, en það var svo séð fyrir sköttunum, að varasjóðs ,tillagið var ekkert sum árin, og þá ekki heldur neitt til að leggja í sjóð. Smíðaverð hækkaði náttúrlega gífurlega á styrjaldarárunum, og smíði nýs togara fullbúins var um 3,5 milljónir. Þegar Finnur Jónsson, ráðherra, fór að telja upp úr Nýbyggingarsjóði togaraútgerðarinnar í lok stríðsins, eða 1945, hafði ekki safnazt í hann nema 14 milljónir, eða sem svaraði kaupverði 4 togara af þeim 30, sem ríkisstjórnin pantaði í Bretlandi 1945.
Einar Þorgilsson & co áttu b/v Surprise
Einstaka útgerð í landinu átti eina milljón í sjóði, svo sem útgerðir þeirra Einars Þorgilssonar og Tryggva Ófeigssonar,og það svaraði til fyrstu útborgunar í einn togara, enda gerðust margir tregir til kaupanna. Stærstu útgerðarfélögin, eins og Alliance og Kveldúlfur keyptu aðeins sinn togarann hvort. Mestallur flotinn, sem dreifðist um landið var keyptur af bæjarútgerðum eða nýjum hlutafélögum með bæ eða ríki með í kaupunum.
Ingólfur Arnarsson hét hann þessi dæmigerði "Svíþjóðarbátur" af stærri gerðinni
Ekki tókst betur til um Nýbyggingarsjóð bátaútgerðarinnar. Þar voru ekki nema 2 milfjónir í sjóði, en kaupverð þess flota, sem pantaður var í Svíþjóð, taldi Finnur vera um 24 milljónir. Hér er aðeins verið að ræða um fyrstu pöntun ríkisins, 30 togara í Bretlandi og 45 báta í Svíþjóð. Auk þessa voru nokkru síðar keyptir 6 togarar, þar af 3 diesiltogarar og 1950-51 enn keyptir 10 togarar og nokkrir bátar, sem einstakir útgerðarmenn létu smíða sér í Svíþjóð. Til Reykjavíkur komu á þessum árum 21 togari og allmargir bátar, sem fyrr er lýst.
Garðar EA dæmigerður "Svíþjóðarbátur" af minni gerðinni
Í fiskveiðum eftirstríðsáranna gekk þetta til með svipuðum hætti, nema í ríkara mæli, og eftir Fyrri heimsstyrjöldina. Allur kostnaður, sem hafði stóraukist á stríðsárunum, hélst uppi og stórjókst hérlendis vegna mikillar innlendrar verðbólgu. Til að sæta soðið endurtók sig sagan frá Kreppuárunum. Gengi krónunnar var haldið of háu. Markaður var nógur hjá sveltandi þjóðum Evrópu, en þær gátu ekki borgað nema í lélegum vörum, verksmiðjuhverfi þeirra í rúst og allt atvinnulíf" Svo mörg voru þau orð m.a.
Hér er slóð á nöfnin á fyrstu skipunum
01.07.2015 22:58
Endalok Altmark-manna m.m
Við skildum eiginlega við Altmark stórskemmt í Jössafirði í febtúar1940 Bráðabirðarviðgerð var gerð í Langefjord Í Mars 1940 var svo Altmark dregið til Þýskalands til fullnaðarviðgerðar 06.08.1940 var skipinu gefið nafnið Uckermark.
Teikning af Uckermark ex Altmark
Mynd af Netinu © óþekktur
12.09.1940 var Uckermark. á ferð í Kalmarsundi þegar það rakst á tundurdufl Það skemmdist töluvert og var dregið til viðgerðar í Kiel. Frá í jan til mars 1941 þjónaði skipið sem "birgðarskip" fyrir orustuskipin Scharnhorst og Gneisneau 1941-fram á árið 1942 er skipið að störfum í Biscay-flóa varið af tundurskeytabátunum T-10,13 og 15 .
Þýskir T tundurskeytabátar
Mynd af Netinu © óþekktur
Þ 9 sept 1942 leggur skipið af stað til Japan þar sem það átti að vera í samfloti við þýska vopnaða hjálparbeiti skipið Thor. 24-11 1942 kemur Uckermar til Yokohama og leggst þar í skipakví við hliðina á hinu "Thor'* og birgir það upp að vistum og eldsneyti. 30. Nóvember 1942 varð skyndilega um hádegi feiknar sprenging um borð í "Uckermark", sem mikill bruni fylgdi á eftir. Skipið eyðilagðist algerlega og þýska hjálparbeitiskipið brann einnig til kaldra kola. Af skipshöfninni á Uckermark fórust 53 menn og margir særðust illa. Orsökina að þessari sprengingu vita menn ekki með vissu. Álitið er, að gassprenging hafi myndast einhvers staðar inni í skipinu, þar sem verið var að gera hreina olíugeymana.. Sumir álíta, samt að hér hafi verið um skemmdarverk að ræða, og Rússar hafi mútað einhverjum Japana til að fremja verkið,og er ekki gott að segja hvort réttara er. Það verður víst alltaf þoku hulið af hvaða ástæðum Uckermark, sem áður hét Altmark, endaði lífdaga sína fyrir aldur fram, svo fjarri átthögum sínum
THOR
Mynd af Netinu © óþekktur
En sögunni lauk ekki alveg þarna . Þjóðverjar stunduðu það mikið að hertaka stór flutningaskip bandamanna Og vopna þau og nota svo til að farga óvinaskipum.Voru þetta kölluð "raider" skip.(Orð sem ég treysti mér ekki að þýða almennilega) Þeir höfðu hertekið enska flutningaskipið Speybank 31 jan 1941. Breitt nafni þess í Doggerbank (codname Schiff 53 ) og notað það m.a í að leggja tundurdufl Skipið var af þýskum sett undir stjórn Leutnant Paul Schneidewind Um miðjan des 1941 lestaði skipið tundurdufl í La Pallice til nota út af S
Afríku í svokölluðum "Operation Kopenhagen"og "Kairo". sem gekk út á að
leggja tundurduflabelti út af Capetown og Cape Agulha Og lagði af stað með þau í janúar 1942 Bresk skip voru um þetta leiti vanalega máluð svört með gulum yfirbyggingum. Þýska áhöfnin vann nú hörðum höndum að "dulmála" skipið
Speybank
© photoship
Og máluðu nafnið Levernbank (nafn á systurskipi "Doggerbank") á skrokk þess. Til allrar lukku fyrir þá komust þeir án afskifta bandamanna til S-Afríka.Skipið kom á aðgerðarsvæðið að morgni 12 mars.Og menn Schneidewind létu strax hendur standa fram úr ermum Það lá við að hurð skylli nærri hælum strax,seint sama kvöld. Þegar bresk flugvél flaug yfir og bað um kynningu.Schneidewind skipaði sínum mönnum að svara: "Levernbank að koma frá New York via Recife til Capetown", Bragð Schneidewind heppnaðist og flugvélin vaggaði vængunum í kveðjuskyni Að morgni þess 13 hafði svo Doggerbank lagt 16 tundurdufl í beltið "Operation Kopenhagen" og hélt ú af stað til svæðis "Operation Kairo".Þá mætir það herskipi sem morsaði NNJ með rauðu. Sem var beiðni um einkverskonar leyndó ("ordering to hoist the secret letters for identification") Yfirleitt gátu þjóðverjar ekki svarað þannig skeytum en "Doggerbank" var fv enskt og codinn um borð og Schneidewind sem taldi skipið vera HMS Birmingham lét svara
HMS Durban
© photoship
HMS Cheshire
© photoship
Schneidewind lét endurtaka fyrra svar.Bretinn virtist gera sig ánægðan með það og sendi: "I wish you a happy voyage" Og hinn svaraði:"same to you" Nú til að gera lengri sögu styttri byrjaði nú Doggerbank að hertaka skip og sökkva. Svo var það 17 desember að Doggerbank yfirgefur Yokohama. Um borð eru 364 menn þar af þeir sem lifðu af sprenginguna í Uckermark og Thor. Það er svo 3 mars 1943 að þjóðverjar falla á eigin bragði ef svo má að orði komast En þá skýtur þýski kafbáturinn U-43 Doggerbank niður í misgripum Um það má sjá hér Þarna má segja að sögunni af Altmark ljúki endanlega ef svo skáldlega má að orði komast
Við erum ornir svolítið leiðir á þessum stríðsfærslum ég og þessi vinur minn. Því er mál að linni í bili
Mynd af Netinu © óþekktur
30.06.2015 20:56
Altmark 5
Um borð í Altmark voru
menn nú viðbúnir, því að Englendingar sýni sig brátt aftur. Hin norska
landhelgi var ekki lengur nein vörn gegn fjandsamlegum árásum. Tæpri
klukkustundu eftir flugvélaheimsóknina en Altmark var þá statt út af
Egersund komu í ljóss á stjórnborða eitt breskt herskip af
Aurora-gerðinni og þar að auki 5 tundurspillar. Þessi skip nema fyrst
staðar fyrir utan landhelgina, bíða eftir Altmark og halda síðan áfram
ferðinni. samhliða binu þýzka skipi. Skyndilega breyta Bretarnir um
stefnu og koma nær
Þá birtust bretarnir á Aurora skipum sínum m.a
© photoship
Þ.á.m. tundurspillirinn Intrepid.
© photoship
Jössing-fjörðurinn
Mynd af Netinu © óþekktur
Seinna koma þangað svo bæði norsku varðskipin Firern og Hval IV. Ein skipun frá hinni norsku yfirstjórn flotans hljóðaði á þá leið að þessi varðskip skyldu leggjast sitt hvoru megin utan á Altmark til þess að hindra breska árás á skipið. Hefðu Bretarnir farið yfir norsku varðbátana hefði mátt Ieggja það út sem árás á varðbátana sjálfa. Þessi skipun virðist þó seinna hafa verið tekin aftur, en skipun gefin út um að .koma í veg fyrir hvers konar valdbeitingu Það var komin nótt. Ensku tundurspillarnir lágu stöðugt fyrir utan fjörðinn. Hvort þeir voru að bíða eftir frekari skipunum frá ensku flotastjórninni, eða hvort þeir biðu eftir myrkrinu, vissu menn ekki
Svo kom enski tundurspillirinn Cossack
© photoship
Á meðan sendir Dau skipstjóri tvö skeyti til þýska sendiráðsins í Osló og kemur því í skilning um hvernig sakir standa. Ef til vill hefði það getað hjálpað upp á sakirnar. Í bráðina var ekkert að gera fyrir Altmark en að liggja kyrrt í Jössingfirði sem var tiltölulega öruggur staður og bíða eftir frekari skipunum frá þýska sendiráðinu, sem líklega tæki ekki langan tíma. Hinn þýski sendiherra í Osló lét sitt heldur ekki eftir kyrrt liggja. Hann fór þegar upp í flotamálaráðuneytið norska og krafðist þess að send yrði aðstoð til Jössingfjarðar,og var honum lofað því, en sú aðstoð kom ekki í tæka tíð til þess að hindra þann sorgarleik sem nú var að hefjast Það ríkti nú kyrrð í firðinum. Báðir norsku tundurskeytabátarnir Kjell og Skarv lágu mjög nærri Altmark, viðbúnir, en Englendingar sáust ekki lengur Klukkan var orðin 22 þegar menn komu auga á, skuggamynd af skipi í fjarðarmynninu sem nálgaðist hægt og hélt sig síðan í námunda við hina norsku tundurskeyta báta.
Honum stjórnaði P.L Vian (1894-1968)
Um borð í Altmark var þegar í stað öllum gert viðvart. Enginn þekkti þennan skuggalega óboðna gest. Dau skipstjóri hélt að hér væri um að ræða tundurduflaslæðarann Olav Tryggvason, sem hann hafði séð áður, fyrir utan Bergen, skipið virtist líkjast honum. Dau skipstjóri lét nú spyrja um hverskonar skip þetta sé. Norðmennirnir héldu sér að hinu sama, þeir morsa: "Segið okkur hvaða skip þetta er !" En það var þögn. Ekkert svar, engin merki. Um hálfrar stundar þögn ríkti, sem er þrungin æsingarkenndri óvissu. Hið ókunna skip liggur kyrrt nærri norsku skipunum. Það lítur út fyrir að hér sé um viðbótarstyrk að ræða handa Norðmönnunum til að vernda Altmark "Setjið út kaðalstiga. Á bakborða!" kallar skipandi rödd yfir til Altmark. Það var byrjað að morsa á hið ókunna skipi. Dau skipstjóri spyr: "Hvaða skip er þetta?" En hið ókunna skip svarar ekki. Skipstjórinn á Altmark þurfti ekki lengi að vera í óvissu um, hvers konar skip þetta var og hver tilgangurinn var. "Snúið skipi yðar upp í vindinn, eða við skjótum á yður," var því næst morsað yfir til þeirra frá ókunna skipiniu, og þá voru menn um borð í Altmark ekki lengur í neinum vafa um að hér væri um enskt skip að ræða en ekki norskt.
Svo byrjaði "ballið"
Hið enska skip hlaut að hafa virt að vettugi hina norsku landhelgislínu, og án þess að blygðast sín var ráðist til atlögu á hið þýska birgðaskip, sem var í landhelgi hlutlausrar þjóðar. Þetta var enski tundurspillirinn Cossack, skipherra P. L.Vian. Altmark eykur nú hraðann og þegar skipin eru komin nokkuð lengra inn í fjörðinn er Ijóskastara þess stefnt á kinnung breska skipsins til að sjá hvort það veitti Þjjóðverjum eftirför. Dau skipstjóri átti enn bágt með að trúa að Bretarnir gerðu alvöru úr ógnun sinni. Með því að ráðast á eða skjóta á hið þýska skip myndu Bretar rjúfa hlutleysi Norðmanna og svo að segja skora Noreg á hólm og hinir norsku tundurskeyta bátarnir mundu þá verða neyddir til að skerast í leikinn og reyna að verja Altmark.
ALTMARK í Jössing-firði
Orrusta milli herskipa þessara tveggja ríkja mundi því þýða það sama og friðslit milli Noregs og Bretlands. En til þess máttu ekki koma, þótt gott væri, að ná í hina 300 fanga um borð í Altmark. En þarna skjátlast hinum þýska skipstjóra. Skipherrann á hinum breska tundurspilli hafði fengið strangar skipanir um, frá yfirstjórn brezka flotans, að ná í þessa fanga og það jafnvel þótt það væri gert á móti vilja Noregsstjórnar. Árásin var þess vegna hafin. Menn um borð í Altmark vita nú hverju þeir eiga von á. Nú er ekki lengur hægt að láta fangana fara upp á þilfar og sprengja skipið í loft upp.Til þess var heldur ekki neinn tími Á fullri ferð tókst Dau skipstjóra að stýra skipi sínu þannig, að afturhluti þess snýr stöðugt að mótstöðumanninum, sem hefur siglingaljósin uppi. Allir björgunarbátarnir voru nú einnig undirbúnir undir að verða látnir á flot. Dau skipstjóri vildi reyna allt sem hægt værir til þess að komast hjá því að lenda í bardaga við árásarmennina á tundurspillinum.
Sama hér
Altmark var ekki herskip og mátti þess vegna ekki heyja neins konar baráttu í hlutlausri landhelgi Cossack kom nú nær og beygir á stjórnborða.En Altmark hagar sér þannig að það hefur tundurspillinn stöðugt fyrir aftan sig. Við hentugt tækifæri lét Dau skipstjóri vélarnar ganga með fullri ferð afturábak. Afturhluti þýska skipsins stefndi nú beint á miðja brú tundurspillisins svo örlög hans virtust vera ráðin. Hinn mikli þungi birgðaskipsins, sem er 10.000 tonn að stærð, hlyti að valda mikilli eyðileggingu um borð í tundurspillinum. En englendingarnir höfðu þegar komið auga á hina miklu hættu sem steðjar að, og með öllu afli véla sinna, sem hafa yfir að ráða 44.000 hestöflum, tekst englendingunum á síðasta augnabliki að komast hjá árekstri svo að afturhluti birgðaskipsins, eins og af óskiljanlegum ástæðum, sveiflast á bakborða. Eins og seinna kom í ljós var það ísinn sem framundan var, sem orsakaði þetta, og gerði það einnig að verkum að Cossatk lenti ekki upp í hina sæbröttu strönd. En í sama bili og tundurspillirinn rennur hjá afturhluta hins þýzka skips stökkva einn liðsforingi og um það bil 20 sjóliðar úr reiða tundurspillisins niður á þilfar Altmarks.
Einnig hér
Þeir voru með stálhjáltna, vopnaðir skammbyssum, stórum og smáum. Þessir menn hófu þegar í stað æðisgengna skothríð, og með óhljóðum og öskrum ráku þeir skipshöfnina á Altmark á undan sér til að smala henni saman. Skipshöfnin á Altmark, sem engin vopn höfðu, og ekki hafði neins konar ráð til að veita mótspyrnu, varð þegar í stað ótta slegin. Allir reyna á flótta að komast úr skipinu til að forðast að verða teknir til fanga. Sumir fóru í bátana og reyndu að slaka þeim niður, aðrir sveifluðu sér í köðlum niður á ísinn og komust svo á land. En skotin dundu stöðugt yfir þilfar hins þýzka skips, sem er upplýst af ljóskösturum frá tundurspillinum, og hver á fætur öðrum af áhöfn birgðaskipsins hneig í valinn. Það ríkti æðisgengíð uppnám. Hróp, skipanir. blótsyrði, traðk, áflog og skotdrunur. Hver sem var reyndi nú að bjarga sér sem best hann gat, og engin stjórn var lengur á neinu. Sá eini sem var óhræddur og stóð rólegur í brúnni var Dau skipstjóri, og það sem einkennilegast var, skipta Englendingarnir sér ekkert af honum. Því þeir álítu að hann vera norskan lóðs.
Hluti fanganna við komuna til Englands með Cossack.
Af þessari ástæðu heppnaðist honum, án þess að nokkur taki eftir, að stýra skipinu, þannig að afturendi þess lenti upp í hinni klettóttu strönd, sem var þar mjög nærri Hvernig svo sem allt færi mátti ekki Altmark lenda í höndum Englendinga. Þótt ekki kæmi alvarlegur Ieki að skipinu myndi það þó líða það mikið tjón að það yrði ekki fyrst um sjófært. Þetta heppnaðist ágætlega. Það brakaði og brast í skipinu þegar það lendir í grjótinu. Þá fyrst skildi hinn breski liðsforingi, hver það var sem hann hafði látið standa þarna afskiptalausan við stýrið. En nú var orðið of seint að kippa þessu í lag. Altmark situr fast, með afturendann upp á landi, og hafði þegar orðið fyrir alvarlegu tjóni. Sá hluti skipshafnarinnar á Altmark, sem ekki hafði getað flúið af skipinu og sem ekki þegar lá í blóði sínu á þilfarinu, sundurskotinn af skammbyssuskotum, hafði nú verið rekinn saman í hóp og ógnað með byssuhlaupum.
8 Þjóðverjar eru grafnir í Jössa -firði
Enginn reyndi að veita mótspyrnu en allir hefðu viljað geta flúið til þess að losna við fangavist á Englandi í lengri eða skemmri tíma Svo voru fangarnir látnir lausir, hver á fætur öðrum, og stjórnaði Dau skipstjóri því verki. Þeir voru samtals 300, og fóru þeir allir um borð í Cossack. Enginn einasti þeirra hreyfir neinu smánaryrði til skipverja á Altmark eða til skipstjórans. þeir vissu það allir, að undir öllum kringumstæðum var ekki betur hægt að fara betur með þá, og engin ástæða var til neinna kvartana frá þeirra hendi.
Norsk minningartafla í Jössefirði um atburðinn
Flutningur fanganna gengur fljótt fyrir sig. Englendingarnir eru auðsjáanlega taugaóstyrkir og tlýta sér eins og þeir geta. Þegar sá síðasti hinna 300 fanga er kominn um borð í tundurspillinn, bjuggust þeir 100 menn af skipshöfninni af Altmark, sem ósærðir eru, við því að fara á eftir hinum um borð í tundurspillinn sem fangar Englendinga. Það væri óhugsandi að þeir yrðu skildir eftir En hið óvænta skeður.Cossack leggur í skyndi frá birgðaskipinu og sigldi út fjörðinn með þeim hraða sem skipið hefur yfir að ráða. Einnig létu hinir norsku tundurskeytabátar ekki á sér bæra. Þeir lágu á sínum stað og létu Englendingana sigla. fram hjá í friði Ekki líður ´löngu þar til bretarnir sameinast þeirri flotadeildi sem þeir áður höfðu verið með og stefna nú öll skipin í vestur Skipshöfnin um borð í Altmark þeir sem ekki eru fallnir eða særðir drógau nú andann léttara. Sjö menn eru þegar dánir og sá áttundi var að dauða kominn af sárum. Fimm menn eru mikið særðir en sex lítið tvo varð að skera upp, og gerði skipslæknirinn það, en hann annaðist yfirleitt þá særðu.
Þjóðverjar bera fallna félaga frá borði
Með þessu bragði sínu tókst Englendingunum að gera upp reikningana við óvinina og næstu daga stóð svo að segja allur heimurinn á öndinni af undrun. Óneitanlega var hér um alvarlegt hlutleysisbrot að ræða, af hendi Englendinga, þar sem þeir réðust þannig á hið þýska birgðaskip Altmark, sem sigldi í landhelgi Noregs. En það má einnig segja að heiður Stóra-Bretlands sem flotaveldi hafi verið í veði, og hefði það orðið mikill álitshnekkir fyrir Breta hefðu þessir 300 fangar komist heilu og höldnu til Þýskalands. Tilraun til að frelsa þá varð að gera, en þessi tilraun var brot á öllum alþjóðareglum. Þetta hlutleysisbrot Englendinga varð einnig gert þeim hlutfallslega létt. Þetta á ekki einungis við Norðmenn, sem horfðu hér um bil aðgerðalausir á þessar aðfarir, heldur einnig Þýskaland sjálft. Hér var um hugtakið "Ríkisskip" að ræða, sem er ekki markaður neinn bás í alþjóðarétti. Þetta, sem var nokkurs konar millitegund milli kaupskips og herskips, varð þess valdandi að Norðmenn urðu svo hikandi í aðgerðum sínum. Þeir vissu ekki almennilega hvernig þeir áttu að haga sér þegar um þess konar skip var að ræða, og svo lokuðu þeir báðum augum og gerðu ekki neitt.
Þjóðverjarnir reistu líka merki
En það má þó segja að aðferðin til þess að koma þessu verki í framkvæmd hafi ekki verið sem heiðarlegust hjá Bretum. Eftir að þeir átta sem féllu og einn, sem hafði drukknað og fannst aldrei, höfðu verið jarðaðir á norskri grund, var svo hafin viðgerð á Altmark í byrjun mars í Langefjord og 22. mars lagði það á stað heimleiðis, án þess að nokkuð frekara bæri við. En nafnið Altmárk hafði þyrlað upp miklu pólitísku ryki í þessari veröld og var mikið rætt um þessa atburði á eftir. Eftir þetta var svo breytt um nafn á skipinu eins og til þess að reyna að láta það gleymast, sem skeð hafði, og skipið fékk nafníð Uckermark. Undir þessu nafni átti svo þetta skip eftir að fara margar mikilvægar ferðir til Austur-Asíu.
29.06.2015 20:08
Altmark 4
En Dau skipstjóri ætlaði ekki inn til Þrándsheims
Að hans mati var Altmark ekki herskip heldur þjónustuskip ríkisins sem samkvæmt
þjóðréttarlegum reglum mætti sigla um landhelgi hlutlausra ríkja í friði.En
jafnskjótt og það fer inn í hlutlausa höfn kæmu önnur ákvæði til
framkvæmda og það sérstaklega í þessu tilfelli þar sem
skipið hafði fanga um borð.Það gæti ef til vill leitt til kyrrsetningar. Dau
skipstjóri ákveður því að halda áfram án hafnsögumanns. Í Kristianssund
væri samt rétt að taka hann. Altmark hélt nú áfram ferð sinni og stýrði
með hjálp sjókorta þessa örðugu leið um skerjagarð Noregs og gætti þess vel að vera innan við landhelgina til
þess að öruggt væri að árás yrði ekki gerð á það. Það yrði brot á
alþjóðarétti og mikilvægt hlutleysis brot ef óvinirnir réðust á Altmark
fyrir innan landhelgislínuna. Enn þá sást enginn
Halten viti
Mynd af Netinu © óþekktur
Alla leiðina til Kristianssund sést ekki neitt skip. Þetta sannaði þó ekki það að Englendingar vissu ekkert um.athafnir birgðaskipsins. Ef til vill biðu þeir á einhverjum stað fyrir utan landhelgina, þar sem þeir gætu búist við skipinu, og myndu þar ráðast á það. En fyrir utan Kristianssund var ekki neinn lóðsbát að sjá. Í stað þess kom hinn norski tundurskeytabátur, Trygg, og nálgast Altmark með merkjum. Fékk hann Altmark til að nema staðar og setur út bát sem rær út í birgða skipið. Foringi tundurskeytabátsins, norskur sjóðliðsforingi, kemur sjálfur um borð. Hann spurði kurteislega um stærð skipsins, um áhöfn þess, einnig síðustu burtferðarhöfn og ákvörðunarhöfn og bað um að mega fá að sjá skipið og var honum leyft það.
Kristjanssund
Ánægður yfir því að finna ekkert það, sem orsakað gæti að hann yrði að taka í taumana, fór hann svo aftur frá borði. "Hvernig gengur það með lóðsinn sem ég bað um?" spyr Dau skipstjóri."í Kristianssund er ekki hægt að fá neina lóðsa eins og er" segir norðmaðurinn." Þá fáið þér þegar þér komið til Aalesund. En ég get látið yður fá einn,"bætti hann við vingjarnlega Dau skipstjóri tók þessu boði fegins hendi, því hann vill halda áfram ferðinni hindrunarlaust. Lóðsinn kom svo um borð og skrúfurnar á Altmark fóru aftur á stað. Þessum formsatriðum er nú lokið, hugsaði Dau skipstjóri En hann vissi ekki um skipun yfirmanns annarrar flotadeildar Landhelgisgæslu Norðmanna, C. Tank Nielsen admiráls,(1877-1957) í Bergen. Þessi skipun hljóðaði þannig að beðið skyldi eftir hinu þýska birgðaskipi þegar það kæmi með fangana upp að ströndum Noregs, og skyldi koma skipsins þegar tilkynnt. Þetta halði verið gert fyrir fimm vikum meðan Altmark enn klauf öldur S-Atlantsliafsins í byrjun ferðarinnar.
Norski tundurskeytabáturinn, TRYGG
© photoship
Tundurbáturinn SNÖGG
Þar kom tundurskeytabáturinn Snögg á móti þeim. Norskur sjóliðsforingi, yfirmaður bátsins kom um borð, og sagist, samkvæmt skipunum verða að rannsaka skipi. Dau skipstjóri læt í ljósi mikla vanþóknun á þessu. Það voru hér um bil sömu orðin sem fóru á milli þeirra og í fyrra skiptið þegar Trygg kom. En þessi sjóliðsforingi yfirgefur einnig Þjóðverjana eftir nokkurn tíma, án þess að hafa valdið örðugleikum. En Tank-Nielsen aðmíráll lét sér ekki þetta nægja. Hann vissi af föngunum um borð í Altmark og hafði ásett sér að hindra það af öllum mætti að þeir kæmust til Þýskalands, enda þótt hann hefði engan lagalegan rétt til þess, þar sem Altmark hefur ekki framið neitt brot á alþjóðlegum reglum. Hann fer nú í "eigin persónu" um borð í tundurspillinn Garm til að elta Altmark og náði skipinu í mynni Sognfjarðarins þegar það er í þann veginn að stefna á haf út. Enn einu sinni verður Dau skipstjóri að láta stöðva vélarnar. Hann er nú orðinn gramur. Áður en norski tundurspillirinn hefur náð þeim hafði hann sent skeyti til þýska sendiráðsins í Osló og bað það að láta norsku stjórnina vita um hvað hér væri að ske. Fram hjá Bergen var einungis hægt að sigla að degi til og næstu nótt yrði hann að fara yfir Skagerak, eftir að tungl væri af lofti. Ef hann yrði stöðvaður ennþá einu sinni, þýddi það 24 klukkutíma töf sem gæti orðið örlagarík. Í þriðja skipti kom svo norskur sjóliðsforingi um borð í Altmark. Hann var strangari en hinir og krefst þess að fá að sjá hvað skipið hefur að geyma."Mér þykir það mjög miður!" svaraði Dau skipstjóri. Altmark siglir, eins og þér vitið, undir ríkisfána Þýskalands og ég get þess vegna ekki af góðum og gildum ástæðum leyft yður að rannsaka skipið. Ég býst einnig við að það sé mest áríðandi fyrir yður að fá að vita, hvort skipið sé vopnað eða ekki. Ég skal leyfa yður að fullvissa yður um að skipið er ekki vopnað" Léttu vélbyssurnar höfðu báðar verið teknar niður áður en komið var að Noregsströndum og látnar niður í lest. Fæturnir sem þær höfðu staðið á voru aðeins eftir. En liðsforinginn vill ekki skilja þetta. Hann heldur fast við það að fá að leita í skipinu og bendir Dau skipstjóra á, að hann hafi í leyfisleysi sent frá sér loftskeyti.
Tank-Nielsen aðmíráll (1877-1957)
"Þér eruð hér í norskri landhelgi, og þar eru allar loftskeyta sendingar bannaðar," sagði hann. f þetta skipti er það Dau skipstjóri, sem verður að biðjast afsökunar. Hann vissi ekki að hin norska iandhelgi næði svo langt Auðvitað skyldi þetta ekki koma fyrir aftur. En ég get ekki leyft yður að leita í skipinu." Hinn norski sjóliðsforingi átti ekki annars úrkosta en að fara frá borði án þess að hafa lokið erindi sínu eftir að hafa áður sýnt Dau skipstjóra, eftir beiðni hans sjálfs, hvar landhelgis taikmörk Noregs væru, nákvæmlega, á kortinu "Fyrir myrkur verðið þér að vera kominn út úr norskri landhelgi. Við viljum vera liprir við yður og þér megið fara Feja-OIsen leiðina." Dau skípstjóri þakkar.En lóðsarnir voru ekkert glaðir yfir því að vera út í "Altmark" þessa leið. Þeir eru hræddir við að þegar komið sé út fyrir norska landhelgi geti Altmark hæglega orðið fórnardýr breskra herskipa eða kafbáta Ótti lóðsanna er ekki ástæðulaus.Altmark verður að liggja þarna kyrrt, því fyrir utan Bergen ætluðu Englendingar að sitja fyrir þeim og sigling um norsku landhelgina fyrir utan kastalavirkin um nótt er bönnuð. Það er ekkert annað hægt að gera.
GARM flagg skip Nielsens aðmíráls
© photoship
Breskar flugvélar af Blenheim-gerð fundu skipið
Það var eins og Norðmenn hafi viljað með þessu bæta fyrir það sem þeir fram að þessu höfðu tafið Altmark, svo að það gæti komist næstu nótt gegnum Skagerak. En það var ekki lengur mögulegt vegna tímans og varð að fresta því til næturinnar þar á eftir. En þá var orðin hætta á því að Engiendingar næðu skipinu, því þá var kominn nægilegur tími fyrir þá að safna saman nægilega mörgum skipum til árása. Altmark hélt þannig áfram ferð sinni suður á bóginn með hálfum hraða, alltal fyrir innan hinar norsku landhelgi. Lóðsarnir voru um borð og átti að skipta um þá í Kopervik fyrir norðan Stavanger.Um hádegi þann.16 febrúar var skipið statt beint út af Juerens fyrir norðan Egersund. Ströndin hér er fremur slétt og ekki mikið um sker. Menn voru öruggir um borð og í góðu skapi. Altmark sigldi nú í hér um bil einnar sjómílu fjarlægð frá ströndinni í samfylgd norska tundurbátsins Skarv, sem er á eftir.
Skarvurinn fylgdi á eftir
© photoship
Skipin eru því
langt inn í norskri landhelgi. Allir trúðu því að nú að myndu þeir
ekki lenda í neinum vandræðum framar, því alltaf styttist Ieiðin.
enginn af óvinunum hefur látið sjá sig enn. Það virðist svo sem þeir
viti ekki um fyrirætlanir Altmarks eða hvar skipið var statt. En enginn
skal vera of bjartsýnn. Um kl. 14 komu 3 flugvélar í ljós, sem koma
fljúgandi utan af hafi í lítilli hæð og stefna á Altmark. Þetta
voru breskar flugvélar af Blenheim-gerð. Þær hirtu ekki um hina norsku
landhelgi og fljúga hvað eftir annað í kringum skipið og yfir það eins
og væri verið að ljósmynda það. Á leiðinni hafði verið málað yfir nafnið
Altmark utan á skipinu. Áður en komið var inn í noska
landhelgi hafði Dau skipstjóri aftur látið mála það á. Ennfremur hafði
skipið þýska ríkisþjónustu flaggið uppi. Það hefði því ekki átt að vera
erfitt lyrir Englendingana að þekkja útileguskipið aftur. Eftir
skamma stund hurfu svo flugvélarnar aftur í vesturátt, án þess að hinn
norski tundurbátur gerði neitt til að koma í veg fyrir þetta augljósa
hlutleysi brot. Það er hægt að gruna að Englendingar hefðu
fengið að vita gegn um hinar stöðugu skeytasendingar Norðmanna hvar
skipið væri statt í það og það skiptið. Þetta var upphafið á fjölda
atburða sem allur heimurinn fylgist af athygli með.
28.06.2015 18:25
Altmark 3
Það var lítil dós með flaggi á sjónum
Mynd af Netinu © óþekktur
Það var nóg til af niðursoðnum ávöxtum
Mynd af Netinu © óþekktur
Í óveðrum hagaði Dau siglingu skipsins þannig að best færi um mennina um borð Loks rann upp það augnablik, að Dau skipstjóri skýrði mönnum sínum frá, að byrjun heim ferðarinnar skyldi hafin. "Eg vona, að hamingjan verði með okkur, svo að við getuiri komist óséðir gegnum girðingar óvinanna!" sagði hann við menn sína, sem safnast höfðu um hann. "En gæfan fylgir oftast þeim, sem ekki æðrast og gera skyldu sína" Bretum var nú orðið fulljóst um tilveru skipsins og farm þess en ekki alveg um staðsetninguna. Þeir lögðu nú allt í sölurnar til að finna það annars var heiður þeirra sem flotaveldi í hættiu.Um borð í Altmark voru smiðir og hásetar á fullu við að dulbúa skipið því Bretar voru búnir að senda lýsingu á því út um allan heim. Og jafnvel skip hlutlausra landa gátu sagt til þess séu þau það. Það er því mikið áhættuspil, sem nú er að hefjast fyrir Altmark. Annaðhvort heppnast siglingin heim eða skipið lendir í höndum Englendinga. Líkurnar voru einn á móti tíu.Tífalt meiri Iíkur fyrir því, að þetta heppnist ekki. En jafnvel þótt möguleikarnir væru ekki meiri, varð að hætta á það samt. Og það er þetta, sem Altmark ætlaði nú að gera. Skipið nálgaðist nú óðum siglingaleiðina milli Höfðaborgar og S-Ameríku. Stöðugt náðist nú oftar í skeyti frá kaupskipum, sem héldu sitt í hvora átt og.var venjulegast hægt að staðsetja þessi skip á kortinu, svo um árekstra var ekki að ræða. Þannig tókst Altmark að komast óséð yfir S-Atlantshafið og átti nú bara eftir að fara þvert yfir siglingaleiðina Natal - Freetown, þar sem hafið er mjóst milli heimsálfanna. Það fór þó fjarri því, að hér væri ekki um nóg rúm að ræða, því þetta er ekkert sund, heldur fast að því 3000 sjómílna breitt haf.
Svona var föngunum fyrirkomið í framskipi ALTMARK
En starfssvið njósna flugvéla og hraðskreiðra tundurspilla á þessum tímum var orðin töluvert yfirgripsmikið, svo að þetta haf gat orðið að hættulegri siglingaleið, sem vel var gætt og erfitt gat verið að sigla í gegnum. A þessu svæði þar sem suðaustur og norðaustur,staðvindanna ríkti um þetta leyti árs var venjulega rigning og þoka, sem Altmark reiknaði sér í hag. En þetta fór öðruvísi en áætlað var. Í þetta skipti rigndi ekkert. í tvo daga og tvær nætur varð skipshöfnin á Altmark að einbeita athygli sinni að sjónarröndinni allt í kring, hvort ekkert óvinaskip sæist, áður en hún gæti andað léttara. En þá fyrst var mesta hættan liðin hjá, og skipið hafði siglt norður úr hættulegasta svæðinu. Þó fór fjarri því, að Altmark gæti áhyggjulaust haldið áfram ferð sinni í norðurátt, alls staðar er fullt af skipum, flugvélum og kafbátum, sem væru á leiðinni til og frá Mið-Ameríku, og gætu komið auga á hið þýska skip og látið vita um ferðir þess. Samt gekk allt vel næstu daga. Þó skeði það einu sinni, þrátt fyrir allar athuganir,
Þessar hefðu geta orðið ALTMARK mönnum skeinuhættar
Mynd af Netinu © óþekktur
Í byrjun febrúar 1940, að tilkynning kom ofan úr masturskörfunni: "Skip 75 gráður franiundan á stjórnborða!". Skipinu er nú þegar í stað snúið hart á bakborða til þess að koma í veg fyrir, að hliðaímynd skipsins sæist frá hinu óþekkta skipi svo hægt yrði að þekkja það. Meðan Altmark öslar áfram á fullri ferð flýtir Dau skipstjóri sér inn í loftskeytaklefann til þess að hlusta, hvort skipið sendi Ioftskeyti til breskra herskipa um, að það hafi séð Altmark. En engin slík skeyti heyrast og hið ókunna skip heldur áfram ferð sinni og fjarlægist hægt, það skeytti auðsjáanlega ekkert urrj hið þýska skip. "Heppnin er með okkur", segir loftskeytamaðurinn og Altmark sigldi óáreitt áfram. En lofa skal dag að kvöldi, en eigi að morgni.Þennan sama dag þurfti Altmark átta sinnum að taka stóra sveiga til að forðast að verða séð af öðrum skipum sem þarna voru á sveimi Og þannig hélt þessi ferð áfram út á N-Atlantshafið, sífellt í stöðugum taugaæsingi. Alltaf varð skipshöfnin að vera viðbúin að fara í bátana. Yfirmönnunum var það Ijóst, að Altmark má ekki falla í hendur óvinanna, hvað sem það kostar. Það er því allt tilbúið til þess að sökkva skipinu, ef enginn er annar kostur. Það mundi enginn Englendingur geta hindrað
Hvað þá þessar
Skipshöfnin vissi það ofurvel, að það mundi verða erfitt og taka langan tíma, þvi fyrst yrðu allir fangarnir að fara í bátana. En þetta mundi samt verða framkvæmt. Nú var komið inn á það svæði sem "norðurljósin" ráða ríkjum.Og inn á hættulegasta svæði ferðarinnar Allir menn eru á verði. Á hverju augnabliki má vænta þess að koma auga á grunsamlega skuggamynd á hafinu.Vélsíminn var stilltur á "fulla ferð áfram" Alir handhægir sjónaukar voru í notkun og þeir, sem á stjórnpalli standa, taka þá varla frá augunum, og ef þeir gera það, þá er það aðeins örstutta stund. Það var komin einskonar kyrrð yfir skipið. Niðri í vélarúminu ríkir taugaspenningur, menn halda niðri í sér andanum. Dau skipstjóri gat verið viss um, að hverri hans skipun yrði umsvifalaust hlýtt. Þessi æsing vex, er menn koma auga á stórt skip, með mörgum Ijósum, sem líkist ensku herskipi. Skip þetta virðist þó ætla að sigla fram hjá í nokkurri fjarlægð. "Hart í stjórnborða !" Augu allra beindust nú að þessu skipi. En englendingarnir virðast ekki taka neitt sérstaklega eftir hinu þýska skipi,sem ljóslaust og frekar hljóðlítið tekst að fjarlægjast verulega svo engin hætta var á ferðum. Þetta var eini útvörður hafsins, sem Altmark varð var við á leið sinni til norsku strandarinnar. Veðurguðirnir virtust ætla að vera skipinu hlynntir, Þegar sigld var inn i Norðursjóinn. var loftið skýjað, og skýin lág og dimm niður við hafllötinn, svo ekki var hægt að sjá frá sér nema eina sjómílu. Stefnan var tekin beint á Noreg. Það leið ekki langur tími þangað til hin fjöllótta og tignarlega strönd Skandinavíu kom í Ijós. Eftir meira en hálfs árs útlegð á hafinu, þar sem menn höfðu ekki komið auga á land, bauð nú Evrópa loksins skipshöfnina velkomna. Upphaflega hafði Dau skipstjóri ætfað sér að halda inn í Vestfjörðinn, en hætti við það. Veðrið var nú orðið bjartara og stefnan var nú tekin á vitann fyrir utan Þrándheim. KI. 05 um morguninn þann 14 febrúar sigldi Altmark inn fyrir hina norsku landhelgislínu. Skipshöfnin dró andann léttar
Slóðin eftir skipin. ALTMARK hefur farið nærri Íslandsströndum
Takmarkinu er nærri því náð Það sem nú var eftir, ferðin suður gegn um "Skagerak", var ekki nema barnaleikur, borið saman við það, sem hingað til hefiir verið áorkað. Öll leiðin gegnum S-Atlantshafið upp í Norðursjó, hafði tekist giftusamlega. Ættjörðin var ekki nema steinsnar í burtu. Aðeins eftir fáa daga munu menn geta stigið á þýska grund. Dau skipstjóri var þó ekki eins bjartsýnn og menn hans. Líklega vissu Englendingar þó ennþá ekkert um hve vel þessi langa sigling hafði heppnast, en vissulega munu þeir brátt fá að vita það gegnum hina vel skipulögðu fréttaþjónustu sína. Þeir myndu þá gera allt sem í þeirra valdi stóð til að ná í skipið og hina 300 fanga áður,en þýskur sjóher og flugher kæmi til sögunnar. Ef allt gengi að óskum ætlaði Altmark svo nóttina, 16 fehrúar, að hætta sér yfir Skagerak. Allt þetta yrði að ganga fljótt fyrir sig, því öll töf yki á hættuna á því að skipið næði ekki heim. Altmark lá nú kyrrt fyrir utan Haltenvitann og beið eftir hafnsögumanni. Til þess að komast inn í höfnina í Þrándheimi
27.06.2015 18:25
Lagarfoss VII
© óli ragg
LAGARFOSS hér í Eyjum
© óli ragg
© óli ragg
© óli ragg
© óli ragg
Og erlendis
© Dick Nootenboom
© Dick Nootenboom
© Dick Nootenboom